Saturday, July 2, 2016

Jesuh ani tai ang heup oeh khan khona ak kai aw(Luka 23:43), ammoeh toe ang heuphih peongoeh( Johan 20:17) num a kai?

Veve Jesuh Amoeh ak awi ti a lengkah amma ni oehtoe Baibul awi lengkah noeh ni, ti mueihna awm hue.Jesuh a thih coeng a mueih oeh Paradaina ak kai hlue num ti ce a awmnak huen oehkoe a tuem amueihna ce poek hamna awm hue.Jesuh eng banlamtung khanoeh thlangthawlh pa a venna “Tuhngoi oeh Paradai na ka venna awm hlue huek te”. Ave ve ak thuem ni. Ace thlangrhuk-aa ce tuhoeh ak thi hlue hoh ni; cenamoe Paradai na toe”tuhngoi”tive mdekkhan oeh hoetuek ang huep awm ni tha hue, Khan kho ce tuem, ak cuen tive amma awmnak khona a awm a dawngoeh ni.


    Jesuh eng Mery Makdalin a venna, “kak kai hlan” ka Pa venna a ti ve ka Pa venna “kangvoei hlan” a tinak ni.Jesuh ve Khawsa moe matna awmnih noeh, Anih ce Khawsa, khawmdek ang toei hlan oeh ak awmna awm hue(Johan 1 moe Filipi 2:6-11).A boimangnak ngawihpeong lota noeh, ak soep Khawsa moe thlangxing pumna ploeh law hue.Pa Khawsa eng huepoet ang heup oehtoe ngawihnak ang sang ak tangtung kut oeh ngawihlosak hlue ba hue(Atueihkhi bibinak 7:56).Johan 20:17 oeh ce a tuem pha hlan hue.Jesuh eng ti noeh “Ka Pa venna voeihlan nueng” a ti ve a thihnak moe a thohnak tlah ang lak tloek oeh a pum khan khona awm hue tinak amni hue.Jesuh eng “ koeh ni sui,.. ka Pa venna kai hlan nueng, cet noeh kak Taainakhi venna nim mthehkhi” tina hue.Ka Pa venna kai hlue hoh nueng cenamoe kai hlan nueng ni tinakkhi hue(Johan 20).

    Cenamoe Luka khui oeh thlangthawlh pa venna a tinak oehtoe “tuhoeh Paradai na matna ni awm kom” (Luka 23:43) tina hue. Jesuh Amoeh rhoe a thih oeh “Ka Pa kang Muemhla na kut khui oeh ni pe nueng” Luka 23:46 tina hue.Thlang ve a thih oeh a pumsa toe a lonak, Khawsa eng mdek a sehna a awmnak a dawngoeh mdekna ce voei noeh ang muemhla ce ak peekung Khawsa  venna cet hue (Ekkalesia 12:7). Ace a dawngoeh muemhla ak xing ce mdekkhuina amcet noeh, pumsa ak thi doengni mdekkhuina a ceh hue. Lazaruh moe Maangpa ak khuui oeh ang coeina ni hutha hue. Lazaruh ce a thih a mueih oeh Khan kho pha soe Maangpa ce hell huen pha hue(Luka 16:19-31). Ace mueih lorna ni Boipa Jesuh a thih oeh ang Muemhla ce Khan Paradai pha noeh a pumsa ce mdekkhuina ningnikkhi thawlh nu thak hue.

    Ace a dawngoeh Jesuh eng khanna kak cet hlan a tinak ce a pumsa mdekkhan oeh a awm huen ti ngahna noeh, tuhoeh khanna ni awm kom a tinak ce a thih a mueih oeh ang Muemhla Paradai a phanak ak qoel ngahnakna awm hue.

Thursday, June 2, 2016

Kaai eng Abel Him Noeh a Cennakna Hoena Koe Yuu Num a loh (Genesis 4:17; 25-26)?

Kaai eng Abel Him Noeh a Cennakna Hoena Koe Yuu Num a loh (Genesis 4:17; 25-26)?

    Genesis 4 khui oeh Kaai moe Abel a konglam ni hu tha hue. Kaai eng a naapa Abel him noeh a cennakna Yu a loh ve Adam moe Evi a ca xawh ni. Khawsa eng Adam moe Evi tikaana ak chang thlang amsep hue. Adam moe Evi ve Kaai moe Abel doeng ani caanak rhoi amni noeh canu capa khawyah ta hue nih ti ce Genesis 5:3-5 khui oeh ang coeina ni hu tha hue.

    A caapa Seth ang ming doeng toe dangsak noeh a heu’n Caanu, caapa ang mingkhi ce amdang hue. 

Sunday, May 8, 2016

Khawsa eng thlang ve suek noeh num? Khawsa eng thlang suek hue(Genesis 22:1-KJV), amsuek hue(Jem 1:13).




Khawsa eng thlang ve suek noeh num? Khawsa eng thlang suek hue(Genesis 22:1-KJV), amsuek hue(Jem 1:13).


Khawsa eng thlang ve suek noeh num? Khawsa eng thlang suek hue(Genesis 22:1-KJV), amsuek hue(Jem 1:13).
Khawsa eng thlang ve suek noeh num ti ve Baibul awi lengkah mat amueihna awm hue.Ikoe ti noehnum ni ti oehtoe, Baibul awi mat engtoe Khawsa eng thlang suek hue ti soe mattung bai engtoe amsuek hue ti soe ni. Ace a dawngoeh, Khawsa awi ve ak lengkah amueihna awm hue.Acoeh toe Khawsa eng thawlh poh hamna thlang ak suek aw?(Genesis 22:1) Ammak suek aw?(Jem 1:13).
Khawsa awi thlangbokkhi Baibul (King James Version –KJV) oeh ni teok oehtoe
“Khawsa eng Abraham suek hue”(Gen.22:1) ti hue. Cenamoe Jem 1:13 ni teok oehtoe “Suekna ani awm oeh,Khawsa eng ani suek ni koeh ti seh”. Iatioeh Khawsa eng u awm thawlh eng amsuek khoeina, u awm amsuek manna.”ti hue.
Genesis 22:1 khui oeh ni huh amueihna, Khawsa eng thlang ve thawlh poh hamna moe saetnak poh hamna a suekna a tlak oehtoe Khawsa awi Baibul ve awi lengkahna ni a awm hlue hue.Cenamoe a takna toe Khawsa eng thlang ve amsuek hue ti ce dangnoeh, Abraham awm thawlh poh hamna amsuek hue ti ce ni hu tha hue.Thlangvang eng Khawsa Baibul thlangbok awina King James Virsion ani ti uce ani huh oeh “Khawsa eng Abraham suek hue” tinoeh awilung ani huh oeh ace ce lengcaana hue u. A takna toe Genesis 22:1 khui oehkoe awilung Suek (tempted, to tempt) ti ve Hebru awilungna toe “nissâ” na awm hue. Hebru awilung “nissâ” tingahnak toe thlangcueikhi ak cauk oeh ni teok oehtoe,Brown, Driver, moe Briggs eng toe “nissâ” ti ve anik qoel coeinak cauk- Hebrew and English Lexicon of the Old Testament oeh “nissâ” ti toe “noekdaknak, noeknak”tinak ni. Cauk ak chang, the Theological Lexicon of the Old Testament oehtoe “nissâ” ti ngahnak toe “noekdak” ni ti hue. (Jenni and Westermann, 1997, 2:741-742). The Theological Dictionary of the Old Testament cauk ak laek mat engtoe “nissâ” tingahnak ve Khawsa awi a hamna ni seh, mdekkhan phunglam tungna honak a hamna ni seh “Noekdak” ti ve ak thuem soeih hoh ni ti hue.Ace a dawngoeh King James Version(KJV) ti kana a huna ani pohkhi thlangbokkhi Baibul – NKJV, NASB, ESV, NIV, moe RSV khi boeih oehtoe Genesis 22:1 oehkoe “tempt”(KJV) ve “tested”-“noekdak, noek” tina ce mhloenna awm hue.
Devit eng Saul boi a rhaltuk aomnak ce suisa noeh Koliah tuk hamna ang caa oeh, tuu ak xoenkung aniinak a dawngoeh, “ve a aomnaak eng amcet tha hue nueng ti hue nueng,iati oehnum ni ti oehtoe amnoekdak(nissâ)khoei nueng soe ni”(1Samuel 17:39)ti hue. Acoeh “nissâ” awilung ve ikoe mueih kon na zawm “suek,sueknak” ti noeh amni ti tha hue. Saul a rhaltuknak am “suek” nueng ni ti man toe a lu a lee kaana awi awm hlue hue. Ace a dawngoeh Saul a rhaltuknak phlang “nissâ” noek lah vang, kak khoek hlue num, ak do hlue num ti ve awi hawina awm hue. Ace a dawngoeh “nissâ” tive “noek, noekdak” tinak ni.Khawsa eng Israelkhi kum 40 khui oeh khokangnakna ni rhuikhi noeh“ani nemnak a hamna…ni noekdakkhi hue”(Deuteronomy 8:2)thawlh poh a hamna sueknak amni hue. Israel awipaek 10 ani paekkhi coengoeh,Mosi eng ti noeh: “ Koeh qih u; Khawsa eng ni noekdak(nissâ)law hluekhi hue”(Exodus 20:20) ti hue.
Ace a dawngoeh Khawsa eng thlangxing ve thawlh hamna amsuek noeh, thlangxing eng ang simrhunak a hamna “noekdak” ce ak khan oeh phasakhue.Ace noekdaknak ak cam eng Khawsa lammoeh thamahnak moe hailam a pannoeh ak cangnak a ceknak khyoet khyoet a hamna Khawsa a ngahnakna awm hue

Thlangxing eng Khawsa Ak Hu Thai Aw?



Thlangxing eng Khawsa Ak Hu Thai Aw?


Thlangxing eng Khawsa haidan noeh ak hu tang num?(Did a man seeing God Face to Face)Hu hue (Genesis 32:30), amhu hue (Exodus 33:20-23).
Khawsa ani huhnak a kong ve, Genesis ak yawkkhi eng toe Khawsa eng thlangxing amueihna ang dangnak ce ana hu hue u.Ace mueihna ce Khawsa ve thlangxing a venna khawyahna dang hue ti noeh Mosi eng toe ana yawk law hue.Abraham kum 75 a lo oeh Khawsa ce a venna a nang dang hue(Genesis 12:7). Ace coengoeh kum 99 a lo oeh Khawsa ce a venna a nang dang ba hue(Genesis 17:1).Sodom moe Komorah ak pleh lo hlue oeh awm Abraham a venna Khawsa ce Mamre na a nang dang ba hue(Gen.18:1). Boipa awm ni seh Isaak moe Jakop a venna ce a nang dang law hue(Gen.26:2; 26:24; 35:9).Khawsa moe a ning khyahrhu coengoeh, Jakop eng “Khawsa hu hue nueng ti nueng khuepuei hue”(Gen.32:30).Ace mueihna Genesis cauk khui oeh Khawsa moe matna hu rhu u noeh ani cawk ani caan u, ni huh oeh toe awi doetnak khawyah awmsak hue. Ikoe mueihna Khawsa ce thlangxing a venna a nang law soe ani cawk ani caanpuei ni huh oehtoe ak chang a Baibul awikhi moetoe lengkah hue u “Khawsa hai amni hu tha hue” (Exodus 33:20-23; Johan 1:18; 1Johan 4:12).
Johan 1 ni teok mantoe ak cuek oeh Jesuh ce Khawsa moe matna awmnih hue nih, “Amoeh awm Khawsa ni”(Johan 1:1; 14,17).Johan eng Jesuh “Pumna coenglaw noeh ni vennoeh awm hue”(Johan 1:14), “u eng awm Khawsa ce amna hu law khoeina”(Johan 1:18; 1Johan 4:12) ti hue. Acoeh toe Jesuh ve Khawsa num? oeih ae.Thlangxing eng Jesuh ak hu aw? Oeih ae. Acoehtoe ikoe mueih oehnum thlang eng Khawsa amma huh?Khawsa thlang eng a huh ti ve Khawsa eng thlangxing amueihna ang danglonak ni ani huh hue u. A Khawsa niinak tak vetoe u eng awm amna hu khoei hue. Ace mueih lorna Jesuh awm thlangxingna awmlaw noeh ani vennoeh a awmlo a dawngoeh ani huhna awm hue. Jesuh, Amoeh Khawsa niinak,Muemhla niinak a pumrhoe vetoe u eng awm amhu tha hue(Johan 4:24).
Khawsa awi mdekkhan oeh a pha lonak ve kum 4,000 tluk law noeh, ace ce kawpoek langnak amawmnoeh huep xum xum hue. Poluh eng Filipi khrihca bu a venna ca ak chan oeh Jesuh a konglam ce yawk noeh, ‘Anih ve khanna anak awmlo hoh “Khawsa mueiboena”- “Amoeh moe Amoeh a yapphoeih amueihna phloeh noeh,” a coeh koe eng “thlangxing amueihna coenglaw hue”(Filipi 2:6-7).Mdekkhan thlang eng Jesuh ce a Khawsa niinak oehkoeng thlangna ceonglonoeh ani vennoeh a awm ce hu hue u. “Awi” (Johan 1:1) “pumsa na ang ceonglo”(Johan 1:14) ani vennoeh a awm ce thlangxing eng huhue.Ace mueih lorna, Jakop eng “Khawsa ak khyah oeh”(Genesis 32:28),a huh toe thlangpumna ang dangnak doengni a huh, koeh huh tha muemhla pum, huen hoei oeh ak awm, mdek moe khan oeh ak bae Khawsa pum ce ak hu amni hue(Jeremiah 23:23-24).
Acoeh toe thlang eng haidan phek noeh Khawsa a huh, awi a ti puei ti toe ikoe a ti ngahnak num?Jakop eng, “Khawsa haidan noeh hu nueng”(Gen.32:30).Kideon eng khuepuei noeh: “Boipa khanthlang ce haidan noeh hu nueng”(Awicekkungkhi 6:22).Exodus 33:11 khui oehtoe,“Boipa eng Mosi ce haidan noeh khyi puei hue, thlang eng a puei a cawkpuei amueihna”tihue.Ace mueihna ani ti oeh awm, thlang eng ve Khawsa a boimangnak eng thlang a venna ang phoenak doengni ani huh tha hue(Exodus 33:18-23).Bainul khui oehkoe awilung “Haidan(face to face) ti ve a tingahnak ak chang changna awm hue. Exodus 33:11 khui oeh Khawsa eng Mosi ce “Haidan”noeh awi ati khoen oeh, ak kaai oeh ni teok oehtoe,“Ka hai ce amhu hlue tha huek te; ikoe tinoehnum ni ti oehtoe,Ka hai ak hu toe amxing hlue hue”(Exodus 33:20) tihue.Ikoe mueihna num ni poek hlue Exodus khui oeh awi ak lengkah amueihna ang yawk rhu ve, nik cangna hlue aw?Acoeh toe Khawsa awi ak lengkah cu ak yawk num a xe hue, khawsa num a xe hue, ikoe mueihna ni poh hlue num? Baibul khui oeh Khawsa eng “a sim”(Deuteronomy 34:10), “ti pe hue”(Exodus 33:11), “hue hue”- “Haidan hue”(Genesis 32:30) khive ikoe mueihna num ni poh hlue?Khawsa eng Mosi ang huh rhusak ce a hailam, a hai amni noeh a hulamtungni a huhsak hue. Ka hai toe amhu tha ti kop te tina hue(Exodus 33:23). Ace ce Khawsa eng thlangxing amueihna ang dangnak ni Mosi eng a huh hue.
Awi mhlatnak ham ce voeh ni teok lah ve u. Aaron moe Miriam eng Mosi ce oetnakna awiche eng doet nih noeh:“Boipa eng ve Mosi doengca num awi a ti pe? Ningnikkhi toe amni ti pekkhi soenum?(Number 12:2).Khawsa eng Aaron moe Miriam a venna danglaw noeh ti hue:“Tawngha nani ven oeh a awm oehtoe,Ka, Boipa,Kamoeh moe kamoeh mangdan noeh phoe rhu hlue nueng;ang mang oeh mtheh kong nueng.Ka tamna Mosi doeng moe amni;Anih ce Ka imkhui oeh uep-awm hue.A samphangna haidan noeh khyipuei nueng,ang huep oeh awiti amni noeh Boipa mueiboe ce hu hue(Numbers 12:6-8). Ave ni teok oeh Khawsa eng Israel tawngha-khi ce mang moe mangdannak oeh ce nik khyipueikhi hue.Ace mueih lorna Mosi awm a samphangna moe ang doekna khyipuei hue.
Ak choei oeh khawyahna ni teng hoh amueihna, Khawsa huh ti ve Khawsa awi Baibul mat lam oehtoe “Khawsa moe haidanna hu rhu hue nih, Khawsa moe cawkcaan hue nih, Khawsa moe khyi hue nih” ti ce khawyah ni hu hue. Cenamoe ak chang oeh ni huh bai oehtoe u eng awm Khawsa ce am hu hlue tha hue ti hue.Acoeh toe hoennum a thuem? Khawsa huh ti oeh ve, Khawsa Muemhla a niinak tak vetoe u mueih eng awm amhu hlue tha hue. Mosi, Jakop mi-khi eng Khawsa hu hue nueng ani ti uve Khawsa eng ani venoeh thlangxing amueihna a ning dang pe-khi ce ni. Ace ce ni Khawsa moe haidan noeh huh rhu tinak toe.

Antam uui ve a hoeiboeih a uuinak oeh akyawi soeih tang aw?



Antam uui ve a hoeiboeih a uuinak oeh akyawi soeih tang aw?


Antam uui ve a hoeiboeih a uuinak oeh akyawi soeih tang aw?
(Mathai 13:31-32; Mak 4:30-32; and Luk 13:19)
Ni Bawipa Jesuh eng Khawmdek khan oeh a xinghui oeh Antam uui ve Dum khui oehkoe boeih anglak oeh a uui akyawi soeih ni ti hue. Veve thlang khawyah engtoe Jesuh akawiti rhe hue, thlangvang eng Mak akawiti , Mathai akawiti rhe hue, Baibul thawlh hue .. ti hue u. Iatioeh num nitioehtoe Antam uuinak oeh akyawi soeih Paipai uuikhi; Khotca uui , Mentawm uui,…( orchid)khive akyawi soeih ni ti hue u. Ni Dai thlang eng niti mantoe a hoei a uuinak oeh akyawisoeih ve Lo na aniso u Sawrho uui ve a hoei uuinak oeh yawisoeih hue niti hlue hue. A coehtoe ni Bawipa Jesuh eng Antam uui ve akyawisoeih ni ative a ti’mrhe huvoei aw? Ii tinoeh Antam uui akyawisoeih ni ati aw? Khawsa awi Baibul rhenoeh huvoei aw? Baibul akyawkkungkhi aw ani rhe huvoei u?
Nisim hamtoe Jesuh eng ative thingsona akawm amti hue, Paipai khotca , Mentawm…khive thingso nani a awm hue. A coehtoe Dai thlang eng Lo na niso Sawrho uui toe? Sawrho ve akdo tawi a Al aa hlue kawih amni hue. Acecoengoeh Sawrho ve Isarel rhamna Dum oeh a niso a tuen amni hue. Ni Bawipa Jesuh eng atitoe Dum khui oehkoe ti hue. Dum khui oehkoe aniso khi boeih anglak oeh akyawi soeihtoe Antam uui ni ti hue.
Antam ve Brassica nigra aniti u Antam aklee a poe toe Pee 8 oehkoeng 12 doe sang hue tihue u. Isarel cakkhi eng Dum oeh ani so tawi a Al anglak oeh a uui akyawi soeih ni. McGarvey engtoe Antam ve Judahkhi eng ani so khui oehkoe a uui akyawi soeih ni ti hue {The mustard seed “was the smallest usually sown in Jewish fields” (McGarvey, 1875, p. 121, emp. added).McGarvey, J.W. (1875), Commentary on Matthew and Mark (Delight AR: Gospel Light)}. A ce a dawngoeh Judahkhi eng antam uui ve a hoei a uuinak oeh akyawisoeih ani a dawngoeh iikoenum hmueitehnak awi ati hue tive sim hue u.William Lane engtoe ” A niso aningling na a awmnak a dawngoeh a uui akyawi soeih nitive yasim hue u. Adung pee 8 pee 10 a lo doena rhetna hue u( Lane, William (1974,p.174 ), The Gospel of Mark (Grand Rapids, MI: Eerdmans). Ace dawngoeh Antam ve thlang a awk a aa Dum khui oehkoe aniso aningling anglak oeh a ui akyawi soeih ni.
Antam ve a uui yawica loei seo, thlang eng am Dum khuioeh a so oehtoe , cotlonoeh a dungna dueilo hue, acoehce khan nakawm phakhi engawm a ningbu son nahue u ( Luk 13:19; Mak 4: 32). Veve a uui akyawi soeih ni,cenamoe a cotlo oehtoe Dum khui oeh akawm boeih anglak oeh xoisoeih noeh,khannak awm phakhi eng a bai oeh aningbu sonna hue u( Mathai 13:32). Voeh nihuh oehtoe Dum khui oehkoe aniso a ningling anglak oehtoe angxoi soeih a dung moe pha khieng awm aningbu a ni sawnnak tha a dung mat ni.
Ve hmuehtehnak ve ikoe num a tingahnak
Dum aktakung toe Pa Khawsa huhsak nanoeh , Antam uui akso kungce ni Bawipa Jesuh eng awithang akkroel huhsak na hue. Antam uui ce a coeh Khawsa awithang angngaikhi Judah thlang khi huhsak nanoeh , Antam a cotlooeh a soona a bai khi oeh angbu aksawn hlue phacakhi ce , angthuk angyingnak ammakta thlangchangkhi (Gentiles khi) ni. Jesuh eng Khawsa awithang akkroel a nikcangnak oehtoe Khawsa ammakta khi , a ningthuk a ningyingnak ammakta (Gentiles ) khieng awm anik khanoeh duemnak ta hlue hue u.
Ve Khawsa awi abet aknoet khi boeih Pa Khawsa venna koe yaksimsakkung Muemthla’m Cim eng ningcoeisak khi seh, Amen.

Thihnak A Hoei Ve Khawsa eng Tuem a Taak Pe Num?

Thihnak A Hoei Ve Khawsa eng Tuem a Taak Pe Num?

Thihnak A Hoei Ve Khawsa eng Tuem a Taak Pe Num?
Amah moh amah akhim qu,thlang ing kap noh akthi,thinglung oh tlanoh akthi,poek kana mowtaw ing qelh noh ak thi khosak awi sim kana ak thi khqi ve khosa ag cai nak hyvoi aw? by Chuica Minthang
Khawnghi kaai oeh thlang khawyah eng a sawng thihnak : Saai oeh akcet khi ; Amoeh moe amoeh akhim rhu, Tui oeh akcum , thing oeh aktla, thlang eng a him, Khawhlue pui eng bop soe akthi ,Maai eng uui soe akthi, Sipi thuel oeh akthi , hlih angbah noeh akthi , thlang eng kap thawlh soe akthi , a thawlhnak am awm loei soe a ni him u , thlang chang a thawlh akcam oeh ammak thawlh eng thihnak a yawk, Yu amrhui motor ak mong akcam eng thlang doeng khi moe thlang thawlh khi boeih eng thihnak ani pha khi boeih ve Khawsa angcanak , a ngahnak huvoei aw?
A tuem a pha hlan oeh akthi ( Untimely Death )
Thihnak hlue a tuem tive Khawsa awi Baibul khui oeh amni hu hue. Cena moe ” Kum 70 doe xing tha huekte , naktha awmnoeh nadip oehtoe kum 80 xing hlue huekte ” ( Sam 90:10 ) tini ni huh hue. Thlang eng kum 70 doe a xing nganga hamna awm hue tinoeh Khawsa eng tuem a nimthehnak khi Baibul oeh amni hu hue. Nasen , Cadawng , Nula , Nucong ,moe Pacong khi boeih thihnak eng ni pha khi hue. Davit a capa huep 7 aklo thi hue ( 2 Sam. 12: 18), Baptisma Johan ce kum 30 oeh thi hue , Jesuh ve Kum 33 oeh thih hue. A ve mueih ve Baibul khui oeh khawyah na nihu tha hue. A ve mueihna Mdek khan thlang khawyah eng thihnak pha hue u. Thlang xing eng ve kum iyah numni xing hlue tive u eng awm amsim tha hue. A moeh Khawsa doengdoeng engni a sim hue.Veve kawpoek kuei na awm hue, ace a dawngoeh Pawluh engtoe; ” Khawsa cueihnak a thup angsangnak moe a simnak , ak awitloeknak moe a lawng a lam ce poeknak a thaalam ni ” ( Rom 11: 33) ti hue. Mosi eng awm vemueih na Khawsa bibinak kawpoek a kueinak ce tinoeh ” Anghuep them khice Boipa ni Khawsa a hamni , cenamoe them angdang khice niham na moe ni Caa ni naa a hamna ni” ( Deut. 29:29) ti hue. A ce a dawngoeh Mdek khan thlang a xingnak a tuem ve u eng awm amsim thanoeh Septa Kung Khawsa a moeh doengdoeng engni a sim hue.
Cena moe Krih akcangna khi hamna Tawngha Isaiah engtoe; Thlang cim a thihnak oeh u eng awm poeknak amta hue. Lungnak taa khi moe thlangdo khice akche khui oehkoe eng lohna awmnoeh , ngaih rhepnak huenna lut hue u ( Isai. 57:1). Saetnak a pha lo oeh thlang che khice nikthlak khi hue , cenamoe thlang cim khitoe thihnak anglak oeh awm ngaih uunak ta hue u ( Tatukawi / Prov. 14: 32). A ce a dawngoeh Sam ak yawk kung engtoe, Ak thlang cim khi a thihnak ce Boipa hamna toe a phumah soeih ni ( Sam 116: 15). Pawluh engtoe ,hukhueng rhal noengnak toe thihnak ni ( 1 Korin 15: 26) ana ti hue. A vekkhi nihuh oehve thlang xing engtoe thlang a hamna kum iyah num xingnak tive angcoeina amni sim tha hue. A boetnak oehtoe ” Thangnak a tuem awmnoeh thihnak a tuem awm hue “( Phungkroelkung /Eccl.3:1-8 ) tinoeh Khawsa awi eng ani congpueinak khive ak thuem soeih hoh ni.
Khawsa Hluengtainak
Mdek khan oeh thlang boeih eng Kawsaetna, ngaihhangnak , kawboetnak , kawpoek kueinak , rhum a krahnak , thihnak , Luelapnak , khuikhatnak moe si amrhanak khi nipoek noeh, matlamtungna Pa Khawsa a kut seh them khi nitoek oehtoe Khawsa ve hluengtai soeih hue tikaa natoe thlang xing eng ti hlue akchang amnita hue.
Khawsa a hluengtainak ve aktungna paphih na nihu tha hue. Akcueknak oehtoe a moeh a pohthanak ( power) ni. Baibul awi eng Khawsa a pohthanak a konglam ce kopoek kuei a thaalam, kopoek eng amma phatha khice angcoeina nimtheh khi hue. A boetnak ammakta pohthanak ( power ) nitice nihu tha hue(Deut. 4:39; I Boi 8:59-60; Isa. 45:5-6, 18, 22, 46:9-11; Dan. 4:34-35; Mat. 28:18). Anghihnak oehtoe amoeh Khawsa doeng ve awitloeknak akta tha ni , ii atioeh num nitioehtoe a hoeiboeih a pohtha a dawngoeh , Akkawngah a mueihna a hoeipoh hue (Sam 115:3), a ngah a tuem oeh poh hue (Gen. 21:2), a ngah a mueihna poh hue (2 Boi 5:9-14), a ngah nakna poh hue (Mik. 5:2), a ngah ak thlang oeh poh hue (Luk 4:27, Heb. 11:31). Khawsa bibinak , a pohthanak khi ve thlang xing a hamna toe kopoek kuei a thaalam na awm hue.
Khawsa eng thlang a seh oeh akdo akche tuehthanak cueihnak ce Adam oeh pe hue(Gen. 2:16-17). A ce a dawngoeh Adam eng ce akche lamna tuek hue (Gen. 3:6). A ce akcam eng thlang boeih , nang moe kaa doena ni pha khi hue (Rom 5:12). A ce Adam eng thawlh ( akche) anak tuehnak akcam eng nikkhan oeh natnak , khuikhatnak, kueikanak, moe saetnak a hoeihoei phalo hue. I atioeh num nitoeh toe Adam a thawlhnak akcam oeh khawmdek ve rhunta na ana awm hue (Gen. 3:17-19). A ce mueihna Khawmdek rhunta na ana awmnak akcam eng Khawsa akcangna moe ammakcangna khi akkhan oeh saetnak , natnak , kueikanak , khuikhatnak a hoeihoei eng nipha khi hue. Baibul awi eng na soo ce na soo a mueihna aat kopte a timueihna thawlh Adam eng a na soonak akcam eng thlang boeih eng tuhdoena saetnak ni aat hue u (Isa. 1:19-20, Gal. 6:7, Eph. 6:2-3).
A ce thawlh akthah khi angdanglonak toe Isarel cakkhi eng ani caa khice Baal khawsa hai oeh maa hoeihlutnak ( sacrifice )oeh phum hue u(Jer. 19:5, 32:35 ;Lev. 18:21, Deut. 18:10, 2 Boi 17:17). Tuh oeh Mdek khan oehve Nu akphoen khui na ak awm nasen ce sii sun unoeh him hue u. Vekkhi Baal Khawsa hamna Nasen maa hoeihlutnak oeh a nikphum moe a Nu pum khui na koe nasen sii sun unoeh a ni him khive Khawsa a ngahnak amni hue. Khawsa a ngahnak toe ” pungtai noeh Khawmdek khan oeh bee u , Mdek khan oeh ak awm khi boeih uk” tini ( Gen. 1: 28-29).
Khawsa kawngah ningyaksimnak a hamna toe ni hamna angcaanak a bibi khi oehce nihu tha hue. Ak thlang khi hamna thongnak a poh ve Khawsa angcaanak rhoe ni.(Rom 8:28-31, Johan 6:38-40, 17:24, Heb. 10:9-10). Veve Khawmdek angtuei hlan oeh a ni lungnak khice (Eph. 1:3-5, 1 Pet. 1:2) a Capa Jesuh Krih honak eng angcaanak soepsak hue (Mat. 1:21, Heb. 9:26, 10:14).
Khawsa Kawngahnak ( The will of God)
Khawsa ngahnak ve Baibul khui oeh pakhihna nihu tha hue. (1) Khawsa ngahnak tung ( Perfect will of God ) moe Khawsa hatlaknak ( Permissive will of God) ti ni.
(1) Khawsa engve thlang boeih do hamna moe amoeh sim hamna a ngahnak ni. Cenamoe thlang eng ve ngaihnak chang a tak a dawngoeh Khawsa eng thlang xing a ngahnak oeh ak oeihnak , anghatlaknak ( permission) awm hue.
Khawsa Kawngahnak Soep ( The perfect will of God)
Khawsa a ngahnak moe angcaanak toe a Caapa hunoeh akcangna khi boeih eng angrhui xingnak ta useh ti ni ( Johan 6:40 ) , a veve Mdek a seh hlan oeh Pa Khawsa angcaanak ni ( Eph. 1:3-6) . Isarel ca khi ak thlang khui oeh amma nikkhong khi ce Khawsa a ngahnak ni ( Rom 11:1-2, 29). Awipaek 10 ve Khawsa a ngahnak nak ni. Thlang koeh him , koemrhu , koehrhai .. ti khi boeih ve amoeh a ngahnak ni ( Exo. 20:1- 17). Pawluh moe a puei khi Khawsa awithang akkroel a hamna Bithynia na ceh hamnangcaa hue u , cena moe Krih ang Muemthla eng Makedonia tungna nituei khi hue ( Hubat 16: 10) veve Khawsa eng angcaanak lamna thlang xing a cehsaknak ni hu tha hue.
Khawsa a ngahnak toe thlang thawlh eng a thawlhnak cehta noeh a moeveltungna panhamna ni ngahnak khi hue. “Nitinak khinoeh , ka moeh ka xing a mueihna , Boipa Khawsa eng tinoeh, Thlang che khi a thihnak oeh kangngah amrhep hue; Cenamoe thlang che eng ka ventung manglo noeh xing seh: voeilo , voeilo nasaetnak lam nakoeng : itinoeh nathih hlue, O Isarel Im khui kho ? ( Ezek. 33:11). Thlang eng a thawlh akcam oeh a thih ce Khawsa akkawngah amni na hue, Khawsa a ngahnak toe a moeh simnoeh angrhui xingnak tak ham ni. ” thlang boeih thawlh yut hamna ni ngahnak khi hue ” ( 2 Piter 3:9).
Khawsa anghatlaknak ( The permissive will of God)
Veve Khawsa eng amngahna hla hue cenamoe thlang xing eng kowling nanoeh pohnganga a hamna a ngahnak ce Khawsa eng ak oeihnak , anghatlaknak tinak ni. Josep ce aktai khi eng yoih hamnangca hue u , cenamoe Khawsa angcaanak toe ani yoih uce ak thlang khi a donak a hamna ni ( Gen. 50:20). Khawnghi kaai oeh ak awm khi boeih ve Pa Khawsa a kut khui oeh ak awm khi boeih ni. A moeh eng ammang hatlaknak , ammak oeih pueina a tlak oehtoe u eng awm ikoe awm ampoh hlue tha hue. Balak eng Balaam ce Judah thlang khi rhunta hamna awi uel hue , cena moe Khawsa eng Balaam ce Judah cakkhi moe matna cehhamna moe Judah thlang khi koeh a rhunta nak a hamna awi uel hue . A ce a dawngoeh am rhunta hue ( Num. 22:12). Khawsa eng thlang koeh him ti hue cenamoe thlang him hue u, koemrhu ti hue cena moe rhu bakbak hue u ; vekkhi ve Khawsa a ngahnak toe amni moe soe num thlang eng poh nganga vang a ti a dawngoeh thlang xing eng a ngah aktuehnak oeh Khawsa eng ak oeihnak ni.
Thlang xing engve Khawsa a ngahnak ni oettha hue, thlang boeih loeitna awmnoeh angrhui xingnak taseh tice angcanak hla ni , cenamoe amna ngah oehtoe Jesuh a ni thongnak awm amcangna thanoeh , Muemthla’m Cim awm akkaw saetsak tha huekte . Na ngahnak lam tueknoeh thawlh lamtung na cettha huekte.
Khawsa kawngahnak moe Khawsa oeihnak hmueihtehnak
Khawsa akkawngahnak moe Khawsa ak oeihnak a konglam ve Baibul khui oeh khawyah na nihu tha hue.Voehve a bet hmueihtehnak nitoeklah ve u; Khawsa Khawngahnak ce Yu mat ( monogamy) doeng taak ham ( Gen. 2:24) cenamoe Khawsa eng thlang xing eng a ngah tuk a dawngoeh ak oeihnak toe Yu khawyah ( Polygamy) ta tha hue ( Deut. 21: 15).Chungvanak ve Khawsa ngahnak ni ( Gen. 2:24; Mat.19:6) cenamoe Kreng ham ce thlang xing eng a ngahnak aktueh ni ( Deut. 24:1; Mat. 19:8).Khawsa ngahnak toe toi a aal aa hamna ni ( Gen. 1: 29)cenamoe a hoei aa hamna Khawsa eng hatlak na hue ( Gen. 9: 3).Isarel cakkhi Khawsa eng aa hamna a ngah ce Mana ni (Exo. 16:35) cenamoe Kruen ce aa hamna ni paek khi hue ( Num. 11:4) . Khawsa eng Kanaan thlang khi msaet ham caa hue ( Deut. 7:2) cenamoe Khawsa eng loet hamna ningahnak khi hue ( Judg. 2:23). Khawsa a ngah Boi toe Davit ni ( 2 Sam. 7: 16) cenamoe thlang khi a ngahnak oeh Khawsa anghatlak nak toe Saul ni ( 1 Samu. 8: 19). Khawsa a ngahnak toe thlang xing ve amcimna awm hamni ( Gen. 2:25) cenamoe thlang xing a ngahtuehnak toe thawlh ni ( Gen. 3:7) .Khawsa eng thlang boeih xingnak tanoeh awitak sim hamna ningah nakkhi hue (2 Piter 3:9; 1 Tim. 2: 4) cenamoe thlang xing eng a ngah aktueh ce awiceknak ni.
” Khawsa eng hatlakna hue , cenamoe akkawngah amni hue” tinoeh John Calvin engtoe Institutes of Christian Religious (Book III, chap 23, par 7) oeh ce yawk hue. James Buswell engtoe ” thawlh akpoh khi hamna anik oeih pe khi oehce , ace thawlh akcam oehkoe eng themdo akcolo hlue a dawngoeh ni” (A Systematic Theology of the Christian Religion. 2 vols. in 1.) ti hue .
Amoeh moe amoeh anghim rhu ( Suicide)
Kum 2012 oeh World Health Organization ( WHO) engtoe Mdek khan pum oeh amoeh moe amoeh anghim rhu khive kum oet oeh thlang 800,000 lo hue ti hue. A vekkhive Khawsa angcaanak boeih huvoei aw? Kum tuekuem oeh thlang ceyahyah a thih hue!!!
Akchoei oeh nitice a mueihna thlang xing ve Khawsa eng ngahtuehnak tha nipaek khi hue. Nangahnak lam ceh a hamna Khawsa eng lam nimhawng pe hue. Baibul engtoe ” A cemueih na awmsoe a nikkawpoek a ngetnak lam a niktutnak a hamna nipaek khi nueng ” ( Sam 81: 12). Thlang xing engve nikkawpoek eng pohngavang , cetngavang, bingavang, aangavang niti khive Khawsa eng koeh poh rhoerhoe amti hlue hue. Nakkaw eng nangetnak ce poh hamna ngahtuehnak tha( free will) ce Khawsa eng nitaak paek khi hue. ” Ni hulam oeh, thlang boeih ani ngahnak lam na ceh hamna ningahnak khi hue” ( Hubat 14: 16). A ce a dawngoeh amoeh moe amoeh anghim rhu khi awm Khawsa kawngah angcanak amni moe soe num thlang xing a ngahnak oeh Khawsa eng a ngahnak a mueihna awmnak tha ( Permissive ) pe hue.
Ka nasen oeh Sihhleh kho na Nukdoem ca mat rhui oeh awknoeh amoeh moe amoeh thih ham nangcaa hue. Yartpi tuekuem oeh thirhui khice suinoeh thuh soe a canu khi eng khoempe hoeihhoeih hue u. Cenamoe yartpi huepoet oehtoe a canu khi Pum im na ani ceh tloek oeh thirhui lonoeh tlak kaana amoeh moe amoeh awk hue. A canu khi pum im nakoeng anghlat lo khi eng hu unoeh ” e e eeee ka ni nu … rhui oeh awk vik hue !!! ti unoeh , thirhui ce nukchoeh pe usoe , ace nukdoem ca ce a xingnak ana poet hlan a dawngoeh xing lo hlah hue. A ce nukdoem ca eng ce a canu khi nitinak khinoeh ” I hlue rhui nanik choeh u num?” ti hue. A canu khi a ningngah nidingsak khinoeh , khawrhuetca msawngnoeh , yartpi kut oet oehtoe a canu khi pum im na a niceh tloek oeh thirhui loba noeh akcuek angawhnak tlak kaa oehce amoeh moe amoeh awk thlah hue. Acoeh toe a canu khi eng a ninu a xingnak am kee voel hue u.
Ve akchoei oehkoe eng animtheh khitoe , Nukdoem ca ce akcuek thivang tinoeh rhui oeh angawh oehce Pa Khawsa eng amngah nanoeh a canu khi honak eng a xinglu hloet hue. Anghihnak angawh oehce Pa Khawsa eng , nukdoem ca eng khawmdek khan a xingdam a dawngoeh , Pa Khawsa a paek xingnak ce sanglonha hue tinoeh amoeh moe amoeh him rhu hamna khawrhuet angcaa hoh a mueihna thihnak ce akkhan oeh phasak hue. Pa Khawsa eng koeh thi seh a timan toe amthi hlue moe , a ngah aktuehnak a mueihna Khawsa eng thihnak ( Permissive) ce pe hue. Veve a tuem a pha hlan oeh akthi ni niti tha hue. Baibul awi engtoe ” Na tuem a pha hlan oeh itisoe nakthi hlue num? ( Why die before your time?) ti hue ( Phungkroelkung / Eccl. 7:17b). Yellah, cacoen aw, na thohhui oeh, moe na thohhui oeh nakkawpoek eng yelnak nipe seh. Nak kawpoek a ngahnak lamna moe na mik eng a huhnak lamtungna cet, Cenamoe vekkhi boeih ce Khawsa eng awiceknak phalosak hlue hue tice simlah ( Phungkr. 11:9). Nak kawpoek eng a ngahnak a lamce ceh hamna Khawsa eng ningahna ( permission) nipe hue.
Baibul khui oeh amoeh moe amoeh anghim rhu khi
Veve Baibul khui oeh awm khawyah na nihu tha hue; Samson ve amoeh moe amoeh him rhunoeh thi hue ( Awicek or Judges 16:30 ), Saul amoeh moe amoeh him rhu hue ( 1 Sam. 31:4), A ce Saul a thih akhu Saul a rhal boei awm a moeh moe amoeh him rhu hue ( 1 Sam. 31:5), Ahithophel ve amoeh moe amoeh rhui oeh awknoeh thi hue (2 Sam. 17:23), Zimri ve maa eng mdawi rhunoeh thi hue ( 1 Boi 16:18), Judah amoeh moe amoeh rhui oeh awknoeh thi hue ( Mat. 27:5).
Amoeh moe amoeh him rhu hamna angca khi
Thawnguk boi amoeh moe amoeh him rhu hamnang ca hue ( Hubat 16:27), A ce a tuem a pha looeh toe thlang khi thihnak sui lo unoeh a nimoeh moe animoeh him rhu hamna caa lo kom u , cenamoe amcoeng hlue tha hue ( Awph. 9:6).
Tui oeh akcum , thlang a kah,… Saai oeh akcet khi boeih
Ve mueih thihnak ve Khawsa a ngah num tive sim hamna kuei hue, ce mueih kheng ni ti hamna kuei hue . Aksim kung toe Septa kung Pa Khawsa doeng ni.
Anglak oehtoe thlang mat a thawlhnak akcam oehkoeng thlang doeng khi awm kueinak moe thihnak nipha sak khi hue. Vekkhi boeih ve Rhai ( Satan ) abi bi khi ni. Isarel cakhi kum 40 khokaangnak na a ni awm uve Khawsa amma nikcangnak akcam oeh koe eng , Khawsa akcangna khi a cuna khuikhatnak sawng hue u. Mosi moe Aaron ce koso na unoeh ” Iyip rham na ni thih mantoe ! Khokaangnak na ni thih mantoe! ” ( Num. 14:1-2) ti hue u. A coeh Khawsa awi aklo toe ” I rhuet num kawpoek kueinak ka ni pohpe hlue khi ? Tuh doena amma nikcangnak hue u ti hue( Num. 14: 11). Isarel khieng Ai kho a nituk oeh Akhan mat a thawlhnak akcam eng thlang boeih khuikhatnak hu unoeh a ni rhal amnoeng hue u ( Joshua 7: 4- 5, 21). Jonah mat a thawlhnak akcam eng mlong oeh angdang khi boeih eng khuikhat patangnak sawng hue u ( Jonah 1: 4- 17). A ve mueih na anglak oehtoe thlang mat a thawlhnak akcam eng thlang khawyah eng kueinak moe thihnak sawng hue u. Motor akmawng yuu amrhuihnak akcam eng yuu ammam rhui khi doena kueinak sawng hue u.
Cenamoe Khawsa kut khui oeh thlang boeih a xingnak awmnoeh Khawsa eng thihnak tuem ammapaek oehtoe amthi hlue hue( Joba 12:10). Rhai engve Khawsa eng thih hamna tuem ammapaek oehtoe amthihsak hlue tha hue ( Joba 2: 6). A ce a dawngoeh Saai oeh akcet khi boeih awm Khawsa eng thihnak tuem apaek a dawngoeh ni.
Awikhaihnak ( Conclusion)
Mdek khan ve thihnak moe khuikhatnak khawrham na a awm a dawngoeh thlang boeig boeih eng sawng hue . Pa Khawsa eng ak thlang seh Adam moe Evi ce ngahtuehnak thaa nipe rhoi hue. Ace a dawngoeh ” Na haioeh xingnak moe thihnak , yawkdonak moe yawsaetnak nitaak pe nueng” ( Deut. 30:15,19) tihue.Ni ngah niktuek tha hue tice a coeh nihu tha hue. Thlang xing ve ngahtuehnak tha ( Permission) Pa Khawsa eng nipe khi hue.
Thlang xing nikkhan oeh akpha lo them khive Pa Khawsa eng a tuem ataak dang penoeh koek seh a ti hue voei aw, thlang eng a ngah tueknoeh thihnak lam pan soe Khawsa eng thlang angah a mueihna awmseh tinoeh ak oeih pe ( Permission) a paek huvoei aw tive Khawmdek khan thlang xing engtoe amni sim tha hue. A vangtoe Khawsa eng a xinglu a tuem a taak pe pha soe akthi awmnoeh thlangvang toe amoeh eng thih ham rhoe na angcaa a dawngoeh Khawsa eng thihnak tuem a takpe na awm huvoei soe. Thlangvang ba toe thlang thawlh mat akcam eng thlang khawyah kueinak moe thihnak doena ni pha sakkhi hue. A hoei boeih ve Pa Khawsa septa Kung a kut khui oehni a awm hue.
Ve Khawsa awi aknoet khi boeih akkhan oeh Pa Khawsa venna koe congpuei kung Muemthla’m Cim eng yaksimnak nipe khiseh, Amen.

Ka Nasen kho kasim hlan oeh ka thih mantoe hoena ka ceh hlue? Hell or Khan kho?

Ka Nasen kho kasim hlan oeh ka thih mantoe hoena ka ceh hlue? Hell or Khan kho?

Ka Nasen kho kasim hlan oeh ka thih mantoe hoena ka ceh hlue? Hell or Khan kho?
Na nasen kho nasim hlan oeh nathih mantoe na Nu Pa rhoi ce Krih akcangna thlangna a ni awm oehtoe Khan kho pang hlue huekte.Na Nu Pa rhoi ce Krih ammak cangna thlangna a ni awm oehtoe khan kho ampang hlue huekte.
Khawsa awi Baibul eng ikoe mueihna a nicong pueikhi tice ni tuek lah ve. Khawsa awi engtoe thawlh a poh oeh thlang thawlh na ak awm amni noeh thlangthawlh a ca hlah na a awm a dawngoeh thawlh akpoh ni. Ui a ca Ui na a awm a mueihna thawlh amnipoh soe yawm thlangthawlh a ca ce thlangthawlh na ni awm hue. I a tioeh thlang thawlh,Krih ammak cangna Nasen Khan a pha hlue? Khawsa awi eng Krih akcangna doeng ni Khan a pha hlue a ti koenoek!!
Khawsa awi oeh nihuhnak oehtoe,Khawsa eng Noah ce poh a timueihna khawsa awi cangna noeh a poh amueihna Noah moe a Yu a cakhi boeih eng loeihnak hu hue u( Genesis 6:22). Noah eng Khawsa awi ammak cangnak mantoe a ni culumna loeitnak amhu hlue hue u. A ce Noah tuem oeh ammak cangnakhi a cakhi nasen thlang khoyah awm hue cenamoe Khawsa awi a nu a pa eng ammakcangnak a dawngoeh loeihnak amhu hue u. Anghihnak oeh nihuh batoe Sodom moe Komorah kho oeh a ni imkhui cako boeih akloet Lot imkhui khaw nihu hue ( Genesis 19: 12-17). Lot eng Khawsa awi akcangnak akcam eng a ni imkhui kho boeih eng awm Lot a ti khawsa venna koe awice cangna unoeh loeihnak huboeih hue u. Voeh ve Lot eng akcangnak akcam eng a cakhi boeih eng loeihnak a nihuhnak ce nihu tha hue. A ce hui oeh Sodom moe Komorah kho oeh Nasen khoksim hlan khoyah ni cenamoe a ni Nu Pa eng Khawsa amma nikcangnak a dawngoeh loeihnak amhu tha hue u.
Khawsa thlang Davit Boi engtoe a capa a lungnak nasen huep 7 doengca aklo huen a thih oeh ce Davit engtoe; ” Kamoeh ce amoeh ( Ka Capa) a venna cet hlue nueng , anih ( ka Capa) ce amvoei lo hlue thlah hue” ( 2 Samuel 12:23) ti hue. Voeh nihuh oeh Davit boi amoeh Khawsa akcangna thlangna a awm a dawngoeh a Capa ikoe awm aksim hlan huep 7 doengca aklo huen a hamna ngaiuepnak ta hue.
Aboetnak oehtoe 1 Korin 7:14 khui oeh nihuh oehtoe Khawsa akcangna chungva rhoi a ca ce a nupa akcam eng cimna awm hue tice nihu hue. A ce a dawngoeh Krih akcangna chungva rhoi a cakhi toe nasen akcangnak tha hlan oeh a thih mantoe khan kho pang hlue hue.