Sunday, May 8, 2016

Solomon Eng Tui Hluknak Iyah Num A Poh




Solomon Eng Tui Hluknak Iyah Num A Poh


Solomon eng Tui hluknak im 2,000 num a sak( 1 Boikhi 7:26),  3,000 ( 2 Chonnoernak 4:5) num a sak?
Jesuh Mdek khan oeh a lo hlan kum 1,000 tluk oeh thlang 183,000 eng a ni sak u ce Khawsa ming kueihcaknak a hamna Solomon boi eng a uk hui oeh ani sak u ni( 1 Boikhi 5:13-16).Ace imkhui ang lung oehkoe angxoi soeih tui im ce “ Tuinu Yama” ani ti u ce tuh oeh awicuhna awm hue. Ikoe tinoeh num ni ti oehtoe; 1 Boikhi 7:26 oeh ni huh oehtoe 2,000 tui hluknak awm hue ti hue. Cenamoe 2 Chonnoetnak 4:5 oeh ni huh oehtoe Tui hluknak 3,000 lo hue ti hue. Ace a dawngoeh ve a kongoeh awicuh khawyah tuhdoena awm hue.
Ve a kongoeh awicuhnak ve a long a lam pakthumna ni hu tha hue.  Ak cueknak oehtoe, Khawsa awi ak yawk cuekkhi a yawk ce teok noeh ak yawk poetoeng eng calung yawm rhe soeva ni huvoei soe tinoeh poeknak ni. Keil moe Delitzsch ak  Qoelcueinak Cauk khui oehtoe 2 Chonnoernak ve thuemsak hue nih. Aningnih a ti oehtoe 2 Chonnoernak 4:5 khuo oehkoe numbat 3,000 ve Hebru calung numbat “2” beth  yawk hlue ve yawk hangnih noeh numbat “3”gimel  na yawk ni soe ni ti hue. Ikoe mueihna awm soe num ni ti oehtoe Hebru calung natoe numbat 2 moe 3 ve a ningmueih kokalh a dawngoeh ni. Ace dawngoeh veve ak yawkkhi a yawk rhe ni tinoeh poeknak ak ta awm hue.
Anghihnak oehtoe,Hebru  awilung 2 Chonnoetnak 4:5 oeh a honak ve 1 Boikhi 7:26 oeh am dang hue. 1 Boikhi khui oehtoe tui hluknak 2,000 lo hue tinoeh 2 Chonnoetnak khui oehtoe tui hluknak 3,000 pha hue ti hue. Ace tui li oehve tui hluknak 2,000 awmnoeh, ace poengnoeh ak choeina a be oehtoe tui hluknak 3,000 lo hue( Haley, 1951,p. 382).Ace a dawngoeh tui hluknak 2,000 ve tui hluknak 3,000 a be pueng pueng dengoeh ni tui linu na a khoek hue. Ace mueihna a be hlue ceni 2 Chonnoetnak eng a ti Tui li ve.
Am thumnak oehtoe, Tui hluknak ve 2 Chonnoetnak 4:5 khui a ti ve 1 Boikhi 7:26 eng a ti tui hluknak nak oeh xoi bet hue.Veve Babilon na tamna na ani awm khoen oeh yawkna awm noeh Babilon thlangkhi tui hluknak na awmnoeh, Judahkhi eng Solomon a awm hui oeh a ni honak anglak oeh yoi bethue.Adam Clarke eng a ti mueihna, “Mosi a xing hui oeh Hebru khi eng a ni tahnak ve Babilon thlangkhi a tahnak nakoeh kutpha the xoibet hue …ace mueihna awmnoeh ang xoi ak joi ve toe mueih huvoei soe, Judah thlangkhi tui hluknak 2,000 ve Babilon thlangkhi eng ani honak 3,000 moe mueih huvoei soe”.  Hmueihtehnak oeh khahlet pung ve pilang 20 ak lut na ani poh u hlani, a vang toe ang xoibet awm noeh ak yoibet a awm a mueihna va veawm ni huvoei . Ace a dawngoeh tuh oehkoe thlangkhi a hamna awicuh anik pe khi na awm hue.
Ave pakthum khui oeh 2nak moe 3 nak ve ak thuem hlue bet a mueihna poeknak awm noeh ve pakhih khui oeh awm am thumnak ve ak thuem hlue soeih a mueihna awm hue.Suen oehkoe ani tahnak moe tuh oehkoe tahnak ve ammang mueih a dawngoeh ni a rhelo hue tice yaksim ak yoei soeihna awm hue.

Antam uui ve a hoeiboeih a uuinak oeh akyawi soeih tang aw?


Antam uui ve a hoeiboeih a uuinak oeh akyawi soeih tang aw?


Antam uui ve a hoeiboeih a uuinak oeh akyawi soeih tang aw?
(Mathai 13:31-32; Mak 4:30-32; and Luk 13:19)
Ni Bawipa Jesuh eng Khawmdek khan oeh a xinghui oeh Antam uui ve Dum khui oehkoe boeih anglak oeh a uui akyawi soeih ni ti hue. Veve thlang khawyah engtoe Jesuh akawiti rhe hue, thlangvang eng Mak akawiti , Mathai akawiti rhe hue, Baibul thawlh hue .. ti hue u. Iatioeh num nitioehtoe Antam uuinak oeh akyawi soeih Paipai uuikhi; Khotca uui , Mentawm uui,…( orchid)khive akyawi soeih ni ti hue u. Ni Dai thlang eng niti mantoe a hoei a uuinak oeh akyawisoeih ve Lo na aniso u Sawrho uui ve a hoei uuinak oeh yawisoeih hue niti hlue hue. A coehtoe ni Bawipa Jesuh eng Antam uui ve akyawisoeih ni ative a ti’mrhe huvoei aw? Ii tinoeh Antam uui akyawisoeih ni ati aw? Khawsa awi Baibul rhenoeh huvoei aw? Baibul akyawkkungkhi aw ani rhe huvoei u?
Nisim hamtoe Jesuh eng ative thingsona akawm amti hue, Paipai khotca , Mentawm…khive thingso nani a awm hue. A coehtoe Dai thlang eng Lo na niso Sawrho uui toe? Sawrho ve akdo tawi a Al aa hlue kawih amni hue. Acecoengoeh Sawrho ve Isarel rhamna Dum oeh a niso a tuen amni hue. Ni Bawipa Jesuh eng atitoe Dum khui oehkoe ti hue. Dum khui oehkoe aniso khi boeih anglak oeh akyawi soeihtoe Antam uui ni ti hue.
Antam ve Brassica nigra aniti u Antam aklee a poe toe Pee 8 oehkoeng 12 doe sang hue tihue u. Isarel cakkhi eng Dum oeh ani so tawi a Al anglak oeh a uui akyawi soeih ni. McGarvey engtoe Antam ve Judahkhi eng ani so khui oehkoe a uui akyawi soeih ni ti hue {The mustard seed “was the smallest usually sown in Jewish fields” (McGarvey, 1875, p. 121, emp. added).McGarvey, J.W. (1875), Commentary on Matthew and Mark (Delight AR: Gospel Light)}. A ce a dawngoeh Judahkhi eng antam uui ve a hoei a uuinak oeh akyawisoeih ani a dawngoeh iikoenum hmueitehnak awi ati hue tive sim hue u.William Lane engtoe ” A niso aningling na a awmnak a dawngoeh a uui akyawi soeih nitive yasim hue u. Adung pee 8 pee 10 a lo doena rhetna hue u( Lane, William (1974,p.174 ), The Gospel of Mark (Grand Rapids, MI: Eerdmans). Ace dawngoeh Antam ve thlang a awk a aa Dum khui oehkoe aniso aningling anglak oeh a ui akyawi soeih ni.
Antam ve a uui yawica loei seo, thlang eng am Dum khuioeh a so oehtoe , cotlonoeh a dungna dueilo hue, acoehce khan nakawm phakhi engawm a ningbu son nahue u ( Luk 13:19; Mak 4: 32). Veve a uui akyawi soeih ni,cenamoe a cotlo oehtoe Dum khui oeh akawm boeih anglak oeh xoisoeih noeh,khannak awm phakhi eng a bai oeh aningbu sonna hue u( Mathai 13:32). Voeh nihuh oehtoe Dum khui oehkoe aniso a ningling anglak oehtoe angxoi soeih a dung moe pha khieng awm aningbu a ni sawnnak tha a dung mat ni.
Ve hmuehtehnak ve ikoe num a tingahnak
Dum aktakung toe Pa Khawsa huhsak nanoeh , Antam uui akso kungce ni Bawipa Jesuh eng awithang akkroel huhsak na hue. Antam uui ce a coeh Khawsa awithang angngaikhi Judah thlang khi huhsak nanoeh , Antam a cotlooeh a soona a bai khi oeh angbu aksawn hlue phacakhi ce , angthuk angyingnak ammakta thlangchangkhi (Gentiles khi) ni. Jesuh eng Khawsa awithang akkroel a nikcangnak oehtoe Khawsa ammakta khi , a ningthuk a ningyingnak ammakta (Gentiles ) khieng awm anik khanoeh duemnak ta hlue hue u.
Ve Khawsa awi abet aknoet khi boeih Pa Khawsa venna koe yaksimsakkung Muemthla’m Cim eng ningcoeisak khi seh, Amen.

Theology of Dai (Dailand)

Theology of Dai (Dailand)

Theology of Dai ( This is the end part of Theology of Dai)
Dai thlang eng Khawsa a huhnak a konglam a boetnak
Khawsa awi Baibul khui oeh ni huh moe ni Nu pa phungoeh anina poeknak ve Khawsa awi moe ak lengkah num angbaa hlue num tice ni teok lah ve u.Khawsa awi Baibul khui oeh ni huh oehtoe Mdek moe Khan, khyin ak khyumkhi, Tuisu rhamsakhi boeih moe Pihla, Aisi, Khawmik moe a hoei boeih ve Septakung Khawsa a kut seh ni tice ang coeina ni hu tha hue(Genesis 1:1,26-27; Rom 11:36; Kolosa 1:16).Ave mueihna a hoei boeih ve Khawsa a kut seh ni tice suen oeh Khawsa awithang a pha lo hlan oeh ni Dai thlangkhi eng ana sim hoh hue u. Ace ce ikoe mueihna anina sim huvoei aw? Judahkhi eng Khawsa ang ming anik khue hlue u ce ana qih lokchim unoeh a “YHWH” ve imueihna num awilung ni noet hlue tive amnang dangsak hue u. Ikoe ati oehnum ni ti oehtoe ve “YHWH” ani ti hlue ce choeih ni, qih cuu hue ti unoeh Khawsa’ng ming ca amna ti hue u. Ace mueih lorna Dai kho oeh awm suen a yaan oehkoe eng Khawsa ti ve thlang eng ang ming amnak phoei yapyap hue.Thlang mat eng “Khawsa” a ti oehtoe nak yoeih hah num e, namkha nakcham yap yap hue ana tina hue u.Ace ce Judahkhi eng Khawsa ang ming anina qih moe mueih hue(Exodus 20:7).
Baibul khui oeh Khawsa ce a hoei Sepkung, yawkdo pe-kung moe anik hul ani ceemkhikung moe anik xuisoikhikung ni ana ti ce u eng awm amnak oelh hue.Samrhang phung oeh awm Khawsa ce ace mueihna anak cangna hue u.Khawsa eng a hoei boeih ve a seh ni tive Baibul khui oeh ni huh a mueihna suen oeh ni Dai thlangkhi eng awm “Khawsa a sehtaak ni,Kho am mhunceng ni” anina ti u ve thup sarhi hue.Khawsa eng ve a seh doengna a seh amni noeh mhunceng hue. Mhunceng hue ti ngahnak toe, “Tui nang voeh laung, tlang nang vana awm, thing nang voeh duei soe rho ve vena cot seh tinoeh, rhamsakhi boeih qongna pla usoe nga-khi boeih ve tuikhuina awm u seh, khanna koena pihla aisi-khi boeih awm nang coeh awm tinoeh a awmnak huen ak peekung toe mhuncengkung ni” tive septakung ak awi ak cam eng ak awm ve Dai thlang eng awm amna oet hue u(Genesis 1:3-25).Ace mueihna Khawsa awithang a pha lo hlan oeh thlang eng Khawsa ve ikoe mueihna ana sim huvoei aw?
Ni Dai thlang suennoeh thlang a nat a noi oeh rhaai (Satan) baeknak a hamna ui a ai, Vawk, soeikhi anina him u ve ammani khuikhatnak a hamna moe ani dipnak a hamna ani pohna awm hue. Avoeh ve rhaai eng thlang a xingnak taa hue tinak amni noeh, nimkhuikhatkhi noeh ani phepphoeikhi a dawngoeh ani dipnak a hamna ani pohna awm hue. Khawsa awi Baibul eng anim mthehkhi amueihna rhaai ve thlang ak phepphoei, ak natsak moe aam khuikhatkungna awm hue.Ave a kong ve thlangcim Joba honak eng Khawsa awicim Baibul khui oeh rhaai a bi bi ce ni hu tha hue(Joba 2:4-10).Ace mueihna thlang a phepphoeikhi a dawngoeh ace khui oehkoe eng leot hamna rhaai ce ani nang thoeh-aanakna awm hue. Cenamoe ani xingnak ce Septakung a kut oeh ni a awm hue ti ce ani nat ani noi oeh awm “Kho” ti unoeh ang ming ce anak phoei koekoe hue u.
Khawsa awi Baibul khui oehtoe,“Ak cangnak kaana ikoe mueihna anik khue hlue num?Angyak kaana cu imueihna anik cangnak hlue num?Ak qoel pe kaana ikoe mueihna a ning yak hlue num?A tueih kaana imueihna ani qoel hlue num?(Rom 10:14-15) ti hue.Acoeh toe Dairam oeh Khawsa awithang Desu a thongnak thlang eng ak qoel lo hlan oeh ikoe mueihna Khawsa awm hue, Septakung, mhuncengkung awm hue tinoeh aninak cangnak huvoei aw? Anak cangna khaengkhi huvoei aw?Ace mueihna anik cangnak oehtoe hoenakoe ja aning yak huvoei u? Ace mueihna anik cangnak oehtoe khan kho ak pang hlue khi aw?
Ace mueihna Khawsa awithang ak qoel amawm vikloei soe aninak cangnak tha ve ikoe mueihna ani sim u num tive Baibul awi engtoe vemueihna nim mthehkhi hue.Devit boi eng toe,“Khankho eng Khawsa a boimangnak ce dangsak noeh;khan eng Khawsa kut seh ce dangsak hue….Anik awi ak khyi awm amning ya hue.Ak awi ce mdek a hoeina pha noeh,anik awilung ce mdek a duetnak doena pha hue(Sam19:1-4) ana ti hue.Voeh ve Devit boi eng Khawsa ang dangnak anim mthehnakkhi toe a kut seh thaem, khanna koe pihla aisi moe mik eng huhtha thaemkhi boeih eng ve anik septakung awm hue ti ce aning dangsak uni ti ce nim mthehkhi hue.Ace a dawngoeh Dai thlang eng Khawsa awm hue tinoeh ana simnak toe khanna koe aisi pihla moe tuisu rhamsa moe a seh thaemkhi boeih ni teok oeh septakung awm hue tive thlang boeih eng anak canglona hue u. Khawsa ve thlangdo thlangche boeih ak khan oeh lungnak tanoeh thlang boeih ak khan oeh angmueihna khan nakoe khawmik vaisak noeh yawkdonak ani huhnak a hamna khanna koe rhuhtui ce tlaksak(Mathai 5:45)noeh, thannoeh pihla, aisi keva avai eng khan kho am thoeip am cam ce ani huh oeh Septakung awm hue tice anak cangna hue u.
Ace mueihna thlang boeih ak khannoeh yawkdonak anak pelokung eng ce a seh thaemkhi honak eng ak xing Khawsa a niinak ce dangsak hue. Ace mueihna angdangnak ni Rom kho khrihca bu-khi venna Poluh engtoe vemueihna ana ti law hue,“Khawmdek seh cuek oehkoe eng cutnoeh ammang dang Khawsa ve-angrhuina a pohthanak moe a Khawsa niinak-ce ang coeina huhna awm hue,a seh ak cam eng yaksimna awmnoeh,ace a dawngoeh thlang ve mrhenma amawm tha hue”(Rom 1:20).Voeh ve Khawsa eng a kut seh thaemkhi honak eng thlangxing a venna ang dangnak moe thlang eng ni simseh tinoeh ang phoe rhunak ce ni hu tha hue.Ace mueihna a kut seh eng Amoeh a awmnak ang phoe rhunak ak huukhi ni Dai thlang eng awm suen oehkoe eng Khawsa awm hue, Septakung, mhuencengkung awm hue ti ce aninak cangnakna awm hue.
Ace mueihna Dai thlang doeng amni noeh thlang khawyah eng Khawsa kut seh thaemkhi ani huh oeh Septakung toe awmtangak hue ana ti hue u. Huep-oet oeh Poluh eng ce Greekkhi khawsa khawyah a awmnak Athenna cetnoeh, Areopagus khonu, baeknak lam oehkoe congcahnak a baenak Athen ce oha hue. Polueng kut-oet awm amma cehnak khoei a kho matna phung qoel hamna a ceh oeh ve, ace a kho thlangkhi eng anina baek a huh toe,“KOEH SIM KHAWSA HAMNA”(TO UNKNOWN GOD) tinoeh ang yawk ace a huh oeh Poluh eng dueinoeh amna ni sim u Khawsa a konglam kak qoel hlue ni ni ti paekkhi hue(Khuetueih.17:23).Ace Khawsa ce khawmdek moe a hoei ak sep khan moe mdekkhan oehkoe Boipa ce kut eng seh Tempoen khui oeh ce amawm hlue tang hue(Khuetueih 17:24) ni tinakkhi hue.Poluh eng Khawsa awithang ak qoel hlan oeh Athen oehkoe thlangkhi eng ve Khawsa awm hue tii toe amna sim hoh hue u.Cenamoe ace Khawsa ce sim unoeh xingnak amhuhna unoeh, ak cerna amhu unoeh a mphluem a vanani ani huh hue. Ace mueih lorna Khawsa awithang a lut lo hlan oeh ni Dai thlang eng Khawsa ve ak cerna amhu unoeh a mphluem a vana ana hulaw hoh hue u. “Khawsa eng ve a seh toe thlang eng Amoeh a ven pha hamna sui noeh a huhnak a hamna, Anih ce thlang boeih a vennoeh koe eng a hla hue.Anih oeh ce ni xingnoeh ningtat noeh ni awm hue (Khuetueih.17:27-28). Ave ni huh oeh ve Khawsa eng a seh thaemkhi boeih ve Amoeh septakung ni sui noeh ni huhnak a hamna a sehkhina awm hue. Ace a dawngoeh ni Nu pa phung oeh awm a seh thaemkhi ani huh oeh Septakung Khawsa,a hoei ang tueilonak awm nga hue tinoeh aninak canglonakna awm hue.
Acoeh toe ace mueihna a kut seh hu unoeh ak cangnakhi ve khan ak pha hluekhi aw, thongnak ak hu hluekhi aw? Vemueihna Khawsa eng angdangnak a kut thaemkhi moe a bibinakkhi hunoeh cangna hlue hla hue cenamoe angrhui xingnak a huhnak hamna moe khan a phanak hlue toe amni hue. Khawsa septakung a sui noeh ace septakung eng a Capa Jesuh ni hamna ani thongnakkhi ak cangnak daeng oeh ni loetnak hunoeh khan a pha hlue hue(Johan 1:12-14; Johan 3:16,36).

Jesuh kum 12 moe 29 ang lak oeh hoenanum a ceh, Britain rhamna num a ceh, Tibet Rham, India Rhamna num a ceh tang?


Jesuh kum 12 moe 29 ang lak oeh hoenanum a ceh, Britain rhamna num a ceh, Tibet Rham, India Rhamna num a ceh tang?


Jesuh kum 12 moe 29 ang lak oeh hoenanum a ceh, Britain rhamna num a ceh, Tibet Rham, India Rhamna num a ceh tang?
     Khawsa awi Baibul oeh awm amawm noeh Judah khuikhing ak yawkkung Josephus eng awm cemueih hahpa ni awm amti noeh, Tacitus, Suetonius moe Pliny mi khuuikhing ak yawkkhi eng awm amsim unoeh, Jesuh a hubatkhi eng awm a konglam ve ang coeina amma nik qoel a dawngoeh, khawtuem sawk law noeh ngaihna hang law noeh, thlangcuei thlangrho eng hoena num a ceh hue tinoeh amma ni sim lo a dawngoeh kawpoek ngahnak moe khuikhing poek unoeh awi khawyah awm law hue.
Ace mueihna Khawsa awi oeh ammak awm ni Boipa Jesuh kum 12 oehkoeng 30 ang lak tloek oeh ve hoenaya cet voe tinoeh na poek? Britain na yaw cet voe tinoeh na poek? India rhamna yaw cet voe tinoeh na poek? Ikoe mueihna ya na poek?
Jesuh Britain Ramna ni a Ceh
Kum 12 moe 30 ang lak tloek, Jesuh a bibi a cut hlan tloek oeh ce Britain rhamna cet noeh A.D. 27 oeh a awmnak Nazaret khona voei thlah hue ti unoeh thlang vang eng poeknak ta hue u. Ace ce Arimathea kho oehkoe Josep ak khuui ce a ni nu ani pa eng ani na ti khoei a dawngoeh ace Josep ce thiikhing yoi soe, anih a hu oeh Jesuh awm bat noeh Britain rhamna law hue ti hue u.Thlang vang engtoe Jesuh ve im ak sakung ni ti soe, thlang vang bai engtoe Britain rhamna ca ak congna cet hue ti unoeh poeknak ta hue u.
Khuikhing lam congpueikung  Dr.Gordon Strachan engtoe Jesuh Britain rhamna law hue a ti doeng am khoek noeh Jesuh mueihdangnak( Video Film) ce poh noeh “Jesuh ak Rhaeng ce”(The Lost of Jesus) ti hue u.Ace mueihna Jesuh Britain rhamna a ceh oeh a thoeknak kho huenkhi toe, Penzance, Falmouth, St-Just-in-Roseland moe Looe, Cornwall kho pum oeh moe Somerset oehkoe Glastonbury khi boeih pha hue ana ti hue u.Acoeh toe Jesuh Britain rhamna ak cet tang aw?
Jesuh India Ramna ni a Ceh
Thlang vang bai engtoe Jesuh ve bi a bi hlan oeh moe a Nasen kum 13 tluk oehkoe eng cutnoeh Tibet ramna/ India ramna Buddha baeknak ang tueinakna khawsa awi ak congna cet hue ti hue u. Amcet hue cet hue ni tinak hluena yawm Baibul eng ikoe awm amma ti a dawngoeh ngaihna kueih hue. Ikoe mueihna num ani ti u ni teok lah ve u.
Russia pa(Judah thlang Russia ramna khosa unoeh Russia thlang niinak ak ta) thlangcuei Nicolai Notovitch engtoe Jesuh a kum 13 moe 30 ang lak tloek oeh India nani a ceh hue tinoeh ak qoel cuek thlangna awm hue.Thlangcuei moe khawhoeina cetnoeh awithang ak lo hue, Notovitch ve kum 1887 oeh India ramna Kashmir khona ce cet hoeih hoeih hue. Kut oet oehtoe Zoji-la a kaeng oehkoe phungqi (Buddha- Hemis Monastery) im oeh ce sutnoeh phungqi  pa ce doer soe “Issa”( Jesus/ Jesuh) a konglam ce mtheh hue.Ace awi ang yak oeh Notovitch engtoe Issa eng a congpueinak moe Jesuh eng a congpueinak, kueinak ueh noeh bamlamtung oeh a thih doena ang uehnak ce ngai lawhue.Jesuh ve a Nasen kum 16 a lo oeh Turkey, Persia, Europa khotlaklam, England khi ce pha hue. A duetnak oeh Meri(Mary) moe Kashmir pha nih soe a coeh ce Meri thi hue.
Phungqi pa Issa a konglam ve awithang yawkkung Notovitch eng awithang (News) a yawk koeh sim noeh ni. Jesuh Khrih a Xingnak 1894(The Unknown Life of Jesus Christ, 1894) oeh, Notovitch eng ak qoelnak oehtoe Jesuh a konglam cauk oeh ang yawk rhu ve Tibet rhamna Phungqikhi(Buddhist) imna hu hue nueng ti hue. Ace ak cauk oeh Jesuh ce St. Issa tinoeh khuena awm hue. A kum 12 oeh Jerusalem cehta noeh India rhamna Vedas a konglam cong hue. Kawpoekkuei a pohnakkhi moe a cueihnakkhi ak cam eng ani ven oeh awmsak moe usoe num khawsoeih Brahman eng St.Issa(Jesuh) ce ak changna tuei hue. Ace a dawngoeh Kashmir moe Tibet rhamna cet hue. Tibet rhamna ce Phungqi khawsa awi (Buddhist Scriptures)ce congnoeh Palestin rhamna voei thlah hue. Notovitch eng ace mueihna Jesuh India nani a ceh hue tinoeh ca a yawk ak hu lokhi eng, Bhagwan, Shree Rajneesh, Sai Baba, moe Edgar Cayce mikhi eng awm Jesuh ve India nani a ceh tang hue ti law hue u.
Phungqi Issa moe Jesuh
Notovitch engtoe Jesuh ce Tibet rhamna a Ladakh kho oehkoe Phungqi (Hemis monastery) a venna Buddha sengim oeh khawsa awi cong hue ti hue. Cenamoe a xe lonak toe Phungqi (Buddha) baeknak ve Tibet rhamna A.D. 500- 700 ( 7th century AD.) oeh ce ak dona pha hlan hue tinoeh Phungqi (Buddhist) ca yawkkung Christmas Humphreys eng ak cauk Buddhism oeh yawk hue(Penguin 1962).
A.D 600 hlan oeh ve Tibet rham baeknak ak awm toe Bon baeknak eng hut hue. A.D kum 500 tluk oeh Phungqi (Buddhist) cauk ce India rhamna koe eng Tibet rhamna ceh hue u. Cenamoe Tibet rhamna ce amngah pe unoeh hoer usoe kum 650 A.D doena ukkung boi Srongstsen Gampo eng a uk doena Phungqi(Buddha) phungna awm hamna Tibet ce ana not (ana xueh)hue u(Penguin, pp.190,191).
Phungqi phungna ak awm John Snelling amoeh rhoe eng ikoe mueihna num ak qoel ni ti oehtoe: Buddha baeknak Tibet rhamna a lutnak ve pakhihna a konglam ni teng tha hue.Ak cueknak toe, 641 CE (7 century CE) moe ang hihnak oehtoe kum 1000 A.D(Penguin, pp.33-34).Ace mueihna Phungqi(Buddha) baeknak Tibet rhamna a lutnak toe    Songtsän Gampo(Srong-brtsan Sgam-po (604–650) a uk hui oeh 640 CE a huhang tloek oehkoe eng ni. Acoeh koe eng ukkung boi Songtsän Gampo ve kum 650 CE oeh thi hue. Anih a thih khoen oehkoe eng Phungqi baeknak ve Tibet rhamna a phungnakna awm hue. Ace a dawngoeh Jesuh ve kum 13 moe 29 A.D ang lak tloek oeh Tibet rhamna Phungqi imna ca cong hue ti ve cangnak hamna kuei hue.
Thlangvang bai engtoe Jesuh India rhamna Kashmir khona Buddha a venna ca ak congna a ceh hue.India rham ce Jagannath(Puri), Benares(Uttar Pradesh) moe Rajagriha (Bihar) oeh ce Brahmin a konglam ce congpuei usoe kum 6 congnoeh ak cet ce Himalaya na ce Buddha a kongla kho kum 6 cong ba hue ti hue u.
Ave mueih a kong ve India rhamna toe ming ang mueih kawkalhna thlang ang ming awmsak unoeh suen khuuina ana sui law khoei hue u. Ace mueihna suen khuuina nina sui lo ce tuh oeh Jesuh India nani a lo hue ani tina awm hue.
Notovitch moe ak Cauk
Notovitch eng cauk a poh “The Unknown Life of Jesus Christ” ti ve thlang boeih eng a sim ngah noeh ak cer cerna a konglam ve thoep hue u. Thlang vang engtoe Tibet rhamna phungqi im Hemis Monastery doena cet unoeh doer hue unoeh anih Notovitch eng Jesuh(Issa) a kong cauk awm hue a ti ce noer hamna cet hue u. Cenamoe ace a phungqi im ak pha boeih eng awithang a ning yak utoe, Russia pa Notovitch ve phungqi im(Hemis Monastery) oeh awm amlaw man noeh Issa (Jesuh) a konglam cauk awm ve phungqi im oeh amawm hue ti hue u.
Ace mueihna Jesuh Tibet rhamna a ceh tang oehtoe ti unoeh sim hamna ak cetkhi, 1895 oeh Prosfessor J.A.Douglas, Government College in Agra, India ce Notovitch a hu thoep noeh Tibet rhamna cet hue. Phungqi im (Monastery) ak rhehkung a xamcaa ce doer noeh hoenanum Notovitch eng a ti Jesuh (Issa) a konglam cauk awm hue a ti tinoeh ni doerkhi hue. Ak rhehkungkhi engtoe Issa(Jesuh) a konglam cauk voeh ve amta u nueng, a simna yawm amsim unueng tina hue u. Acoeh ce Douglas eng Notovitch eng a rhai ak qoelnak a kong moe Jesuh a kong cauk amma awmnak a konglam ce ang coeina yawkhue.Ace ak awithang cauk toe;The Nineteenth Century (The Chief Lama of Himis on the Alleged Unknown Life of Christ April 1896).Ace mueih lorna Müller eng June 29, 1894 oeh Tibet rhamna koe Hemis Monarstery ak rhehkung a doer oeh awm, “Russia thlang Notovitch ve amlaw khoei noeh anih eng Jesuh a konglam a yawk a mueih awm vena amawm hue” ti hue u(Goodspeed,p.11). Ave mueihna thlang khawyah eng ve Notovitch a konglam moe Jesuh a kong ak qoel ve ani thoep oeh a rhai qoel ni ti hue u.
Baibul Khuioeh
Jesuh a konglam ve ni thoep mantoe bi a bi hlan oeh kum 18 a rhengnak/ ammang dangnak ni hu tha hue. Kum 12 a lo doe ni thlang eng ni sim tha hue(Luka 2:42). Jesuh ce “A cueihnak a doem lo a mueihna a pumsa awm xoi law noeh, Khawsa moe thlangxing a hai oeh mikhai hlaimnak hu law hue”(Luka 2:52). Ve kum 18 khui oeh hoena a ceh tive Baibul oeh awm ammang dang a dawngoeh thlang vang engtoe Kalali rham Nazaret kho oeh ni a awm hue ti hue u.Thlang vang bai engtoe Khawsa bi a binak a hamna pawngcaanak moe doer thoehnak Khawsa venna ta huvoei ti hue u.
Khrihca thlang khawyah engtoe Jesuh ve a Pa Josep lettama ak bina a awm a dawngoeh lettama bi huvoei soe tinoeh poeknak ta hue u. Ace a dawngoeh Mathai khui oeh ni huh oehtoe a pa ve lettama ni tive ang coeina dang hue, “Anih ve lettama a capa ammak ni aw?(Mathai 13:55). Ace mueihna a pa lettama a bi a dawngoeh Amoeh Jesuh awm a bi binak tuem a pha hlan khui oeh ce lattama bi soe cuva, “ Anih ve lettama ammak nii aw?(Marka 6:3) a ti hue. Ace mueihna a awm a dawngoeh kum 18 khui ve Baibul oeh ammang dangnakna awm hue.
Jesuh  Britain, Tibet, Himalaya, India na ak Cet Tang aw?
Jesuh hoena num kum 18 khui oeh a ceh? Jesuh kum 12 moe 30 ang lak kum 18 khui oeh hoenanum a ceh hue tive Baibul eng awm ang coeina amqoel noeh mdekkhan lamtung nakoe khuuikhing yawkkungkhi eng awm amqoel hue u. Ace          a dawngoeh vemueih takni ti hamna toe kuei noeh ak choei oehkoe nik qoel amueihna “lettama” va bi noeh bi a binak a hamna pongcaanak ta huvoei tinoeh poeknak awm hue.
India, Tibet rhamkhina cet noeh Buddha a venna ca cong hue tive toe ammak thuem soeih awi mat ni. Ikoe tinoeh num ni ti oehtoe, Jesuh eng mdekkhan oeh phung ak qoel hui oeh a huh moe ang yakkhi ce awi qoel hue. Awi a ti oeh Mosi eng a ti, Isaiah eng a ti, Caamcim eng a tii tinoeh qoel hue. Hmueihtehnak oeh Luka 4:18,19 ,Mathai 4:1-11 ni teok soe Cakkhyuem khui oehkoe awi a lohkhi ce ni hu tha hue. Jesuh ve a huh moe ang yak ve qoel hue. Kutoet awm Phungqi(Buddha) a ti ni, Buddha congpueinak ni, Brahmin a konglam ni tice amqoel khoei hue. Tibet rham a konglam moe India ram a konglam ve kutoet awm amqoel khoei hue.
Ace a dawngoeh Jesuh ve ak thlangkhi Judah a hamna a lo a dawngoeh ak thlangkhi a kho a rham oeh Judah rham oeh ni kum 18 khui oeh kho a sak hue tice ang coeina ni hu tha hue.

Theology of Dai ( This is the end part of Theology of Dai)



Theology of Dai ( This is the end part of Theology of Dai)


Theology of Dai ( This is the end part of Theology of Dai)
Dai thlang eng Khawsa a huhnak a konglam a boetnak
Khawsa awi Baibul khui oeh ni huh moe ni Nu pa phungoeh anina poeknak ve Khawsa awi moe ak lengkah num angbaa hlue num tice ni teok lah ve u.Khawsa awi Baibul khui oeh ni huh oehtoe Mdek moe Khan, khyin ak khyumkhi, Tuisu rhamsakhi boeih moe Pihla, Aisi, Khawmik moe a hoei boeih ve Septakung Khawsa a kut seh ni tice ang coeina ni hu tha hue(Genesis 1:1,26-27; Rom 11:36; Kolosa 1:16).Ave mueihna a hoei boeih ve Khawsa a kut seh ni tice suen oeh Khawsa awithang a pha lo hlan oeh ni Dai thlangkhi eng ana sim hoh hue u. Ace ce ikoe mueihna anina sim huvoei aw? Judahkhi eng Khawsa ang ming anik khue hlue u ce ana qih lokchim unoeh a “YHWH” ve imueihna num awilung ni noet hlue tive amnang dangsak hue u. Ikoe ati oehnum ni ti oehtoe ve “YHWH” ani ti hlue ce choeih ni, qih cuu hue ti unoeh Khawsa’ng ming ca amna ti hue u. Ace mueih lorna Dai kho oeh awm suen a yaan oehkoe eng Khawsa ti ve thlang eng ang ming amnak phoei yapyap hue.Thlang mat eng “Khawsa” a ti oehtoe nak yoeih hah num e, namkha nakcham yap yap hue ana tina hue u.Ace ce Judahkhi eng Khawsa ang ming anina qih moe mueih hue(Exodus 20:7).
Baibul khui oeh Khawsa ce a hoei Sepkung, yawkdo pe-kung moe anik hul ani ceemkhikung moe anik xuisoikhikung ni ana ti ce u eng awm amnak oelh hue.Samrhang phung oeh awm Khawsa ce ace mueihna anak cangna hue u.Khawsa eng a hoei boeih ve a seh ni tive Baibul khui oeh ni huh a mueihna suen oeh ni Dai thlangkhi eng awm “Khawsa a sehtaak ni,Kho am mhunceng ni” anina ti u ve thup sarhi hue.Khawsa eng ve a seh doengna a seh amni noeh mhunceng hue. Mhunceng hue ti ngahnak toe, “Tui nang voeh laung, tlang nang vana awm, thing nang voeh duei soe rho ve vena cot seh tinoeh, rhamsakhi boeih qongna pla usoe nga-khi boeih ve tuikhuina awm u seh, khanna koena pihla aisi-khi boeih awm nang coeh awm tinoeh a awmnak huen ak peekung toe mhuncengkung ni” tive septakung ak awi ak cam eng ak awm ve Dai thlang eng awm amna oet hue u(Genesis 1:3-25).Ace mueihna Khawsa awithang a pha lo hlan oeh thlang eng Khawsa ve ikoe mueihna ana sim huvoei aw?
Ni Dai thlang suennoeh thlang a nat a noi oeh rhaai (Satan) baeknak a hamna ui a ai, Vawk, soeikhi anina him u ve ammani khuikhatnak a hamna moe ani dipnak a hamna ani pohna awm hue. Avoeh ve rhaai eng thlang a xingnak taa hue tinak amni noeh, nimkhuikhatkhi noeh ani phepphoeikhi a dawngoeh ani dipnak a hamna ani pohna awm hue. Khawsa awi Baibul eng anim mthehkhi amueihna rhaai ve thlang ak phepphoei, ak natsak moe aam khuikhatkungna awm hue.Ave a kong ve thlangcim Joba honak eng Khawsa awicim Baibul khui oeh rhaai a bi bi ce ni hu tha hue(Joba 2:4-10).Ace mueihna thlang a phepphoeikhi a dawngoeh ace khui oehkoe eng leot hamna rhaai ce ani nang thoeh-aanakna awm hue. Cenamoe ani xingnak ce Septakung a kut oeh ni a awm hue ti ce ani nat ani noi oeh awm “Kho” ti unoeh ang ming ce anak phoei koekoe hue u.
Khawsa awi Baibul khui oehtoe,“Ak cangnak kaana ikoe mueihna anik khue hlue num?Angyak kaana cu imueihna anik cangnak hlue num?Ak qoel pe kaana ikoe mueihna a ning yak hlue num?A tueih kaana imueihna ani qoel hlue num?(Rom 10:14-15) ti hue.Acoeh toe Dairam oeh Khawsa awithang Desu a thongnak thlang eng ak qoel lo hlan oeh ikoe mueihna Khawsa awm hue, Septakung, mhuncengkung awm hue tinoeh aninak cangnak huvoei aw? Anak cangna khaengkhi huvoei aw?Ace mueihna anik cangnak oehtoe hoenakoe ja aning yak huvoei u? Ace mueihna anik cangnak oehtoe khan kho ak pang hlue khi aw?
Ace mueihna Khawsa awithang ak qoel amawm vikloei soe aninak cangnak tha ve ikoe mueihna ani sim u num tive Baibul awi engtoe vemueihna nim mthehkhi hue.Devit boi eng toe,“Khankho eng Khawsa a boimangnak ce dangsak noeh;khan eng Khawsa kut seh ce dangsak hue….Anik awi ak khyi awm amning ya hue.Ak awi ce mdek a hoeina pha noeh,anik awilung ce mdek a duetnak doena pha hue(Sam19:1-4) ana ti hue.Voeh ve Devit boi eng Khawsa ang dangnak anim mthehnakkhi toe a kut seh thaem, khanna koe pihla aisi moe mik eng huhtha thaemkhi boeih eng ve anik septakung awm hue ti ce aning dangsak uni ti ce nim mthehkhi hue.Ace a dawngoeh Dai thlang eng Khawsa awm hue tinoeh ana simnak toe khanna koe aisi pihla moe tuisu rhamsa moe a seh thaemkhi boeih ni teok oeh septakung awm hue tive thlang boeih eng anak canglona hue u. Khawsa ve thlangdo thlangche boeih ak khan oeh lungnak tanoeh thlang boeih ak khan oeh angmueihna khan nakoe khawmik vaisak noeh yawkdonak ani huhnak a hamna khanna koe rhuhtui ce tlaksak(Mathai 5:45)noeh, thannoeh pihla, aisi keva avai eng khan kho am thoeip am cam ce ani huh oeh Septakung awm hue tice anak cangna hue u.
Ace mueihna thlang boeih ak khannoeh yawkdonak anak pelokung eng ce a seh thaemkhi honak eng ak xing Khawsa a niinak ce dangsak hue. Ace mueihna angdangnak ni Rom kho khrihca bu-khi venna Poluh engtoe vemueihna ana ti law hue,“Khawmdek seh cuek oehkoe eng cutnoeh ammang dang Khawsa ve-angrhuina a pohthanak moe a Khawsa niinak-ce ang coeina huhna awm hue,a seh ak cam eng yaksimna awmnoeh,ace a dawngoeh thlang ve mrhenma amawm tha hue”(Rom 1:20).Voeh ve Khawsa eng a kut seh thaemkhi honak eng thlangxing a venna ang dangnak moe thlang eng ni simseh tinoeh ang phoe rhunak ce ni hu tha hue.Ace mueihna a kut seh eng Amoeh a awmnak ang phoe rhunak ak huukhi ni Dai thlang eng awm suen oehkoe eng Khawsa awm hue, Septakung, mhuencengkung awm hue ti ce aninak cangnakna awm hue.
Ace mueihna Dai thlang doeng amni noeh thlang khawyah eng Khawsa kut seh thaemkhi ani huh oeh Septakung toe awmtangak hue ana ti hue u. Huep-oet oeh Poluh eng ce Greekkhi khawsa khawyah a awmnak Athenna cetnoeh, Areopagus khonu, baeknak lam oehkoe congcahnak a baenak Athen ce oha hue. Polueng kut-oet awm amma cehnak khoei a kho matna phung qoel hamna a ceh oeh ve, ace a kho thlangkhi eng anina baek a huh toe,“KOEH SIM KHAWSA HAMNA”(TO UNKNOWN GOD) tinoeh ang yawk ace a huh oeh Poluh eng dueinoeh amna ni sim u Khawsa a konglam kak qoel hlue ni ni ti paekkhi hue(Khuetueih.17:23).Ace Khawsa ce khawmdek moe a hoei ak sep khan moe mdekkhan oehkoe Boipa ce kut eng seh Tempoen khui oeh ce amawm hlue tang hue(Khuetueih 17:24) ni tinakkhi hue.Poluh eng Khawsa awithang ak qoel hlan oeh Athen oehkoe thlangkhi eng ve Khawsa awm hue tii toe amna sim hoh hue u.Cenamoe ace Khawsa ce sim unoeh xingnak amhuhna unoeh, ak cerna amhu unoeh a mphluem a vanani ani huh hue. Ace mueih lorna Khawsa awithang a lut lo hlan oeh ni Dai thlang eng Khawsa ve ak cerna amhu unoeh a mphluem a vana ana hulaw hoh hue u. “Khawsa eng ve a seh toe thlang eng Amoeh a ven pha hamna sui noeh a huhnak a hamna, Anih ce thlang boeih a vennoeh koe eng a hla hue.Anih oeh ce ni xingnoeh ningtat noeh ni awm hue(Khuetueih.17:27-28). Ave ni huh oeh ve Khawsa eng a seh thaemkhi boeih ve Amoeh septakung ni sui noeh ni huhnak a hamna a sehkhina awm hue. Ace a dawngoeh ni Nu pa phung oeh awm a seh thaemkhi ani huh oeh Septakung Khawsa,a hoei ang tueilonak awm nga hue tinoeh aninak canglonakna awm hue.
Acoeh toe ace mueihna a kut seh hu unoeh ak cangnakhi ve khan ak pha hluekhi aw, thongnak ak hu hluekhi aw? Vemueihna Khawsa eng angdangnak a kut thaemkhi moe a bibinakkhi hunoeh cangna hlue hla hue cenamoe angrhui xingnak a huhnak hamna moe khan a phanak hlue toe amni hue. Khawsa septakung a sui noeh ace septakung eng a Capa Jesuh ni hamna ani thongnakkhi ak cangnak daeng oeh ni loetnak hunoeh khan a pha hlue hue(Johan 1:12-14; Johan 3:16,36).

Thlang Thi ve Baptisma Nik Pe Hlue Tang Num? (1 Korin 15:29)


Thlang Thi ve Baptisma Nik Pe Hlue Tang Num? (1 Korin 15:29)


Thlang Thi ve Baptisma Nik Pe Hlue Tang Num? (1 Korin 15:29)
Thlang thi Baptisma ani paek ve ikoenum ani pohnak hlue? Thlang thi ve amma thohna a tlak oehtoe ikoe hlue Baptisma ani paek u num? (1Korin 15:29)
Tuh oeh vemueihna thlang thi Baptisma ak pe ve Mormons baeknak ani ti u ni. Aning nikkhi eng ve thlang thi eng a thih khoenoeh ang muemhla a hamna ti unoeh Baptisma pe hue u. Cenamoe Baibul awi moe ang kalhkhina awm hue(Awicueih 11:7; Johan 8:24; Luka 16:26; 2 Korin 5:10; Hebru 9:27).Ace a dawngoeh Mormons a congpueinak ve Khawsa awi Baibul moe a cutnak oehkoe eng a boetnak doena oelh rhu hue nih.Iatioehnum ni ti oehtoe thlang ve a thih khoen oeh ngahtuehnak tha amawm voel hue tice baibul eng ni congpueikhi hue(Luka 16:25-31; Hebru 9:27).Acoeh toe Baibul eng thlang thi Baptisma a ti vetoe ikoe mueihna ni poh hlue? Baibul awi nik khong hlue aw?
Ave mueihna thlang thi Baptisma paek ve Jesuh a congpueinak awm amni, Poluh a congpueinak awm amni noeh Hubatkhi moe Khrihca Bu ak cuek oehkoekhi a congpueinak awm amni hue. Latin thlang Khawsa awi ak sim Tertullian(ca.160-220 A.D) eng Carthage kho oeh ak qoel toe ave a congpueinak ve Korin kho oeh ana awmlaw hoh hue tinoeh; tuhoeh aning nikkhi ( Korin thlangkhi) eng awm Baptisma ak chang chang ce holona unoeh hailam thoh thlahnak ngaihunak a hamna ta hue u(On the Resurrection of the Flesh 48).Tertullian eng toe a yap ak pohkhi ni tinoeh nina oelhkhi hue.Marcion eng A.D 144 oeh amoeh Khrihca baeknak pohnoeh thlang thi Baptisma paeknak a konglam ce A.D 150 oeh nina congpueikhi hue. Ave mueih a congpueinak ve hoenakoe eng ak lo huvoei aw?
Korin mlueh oehkoe eng a xingtungna Eleusis ani ti u khawnu mat awm hue. Ace khawnu oeh kho ak saakhi kut seh thaem ak baekkhina awmnoeh, thih khoen oehkoe hamna mkhue-uepnak moe ngaihrhepnak a hamna thlang thi ce Baptisma ana pe hue u.Ace a baeknak ce Homer eng Hyma to Demeter 478-79 oeh tai hue( F. John.Wolvood & Roy B.Zuck, The Bible Knowledge commentary,p.127). Ace mueihna baeknak ak changkhi eng ani poh moe ani honakkhi eng Korin Khrihcakhi eng awm holona hue u.Ace a huen ce phoen-aa suinak a hamna a donak huenna a awmnak a dawngoeh thlang hoei hoei cun hue u.Ace mueihna ani cun oeh ce Korin thlangkhi eng awm Eleusis oehkoekhi eng thlang thi Baptisma ani paek amueihna ce holona hue u.Ace a dawngoeh Poluh eng ve ak awi ak qoelna awm hue, “…thlang thi-khi amma ni thoh hlue oehtoe, ii hlue thlang thi Baptisma nani paek u num?”(1Korin 15:29).Poluh eng ningnikkhi amti hue.Thlangkhi (kut seh ak baekkhi )a paek a tinak ni.Ace a dawngoeh ave ak awi eng thlang thi Baptisma ak pe-khi ve Khrihca a paek amni noeh kut sehthaem ak baekkhi eng ani paek uni tice ang coeina ni sim tha hue.
Ace a dawngoeh Poluh eng Korin Khrihca bu a venna ak qoel toe thlang thi thoh thlahnak tive a takna ak awm hluena awm hue. Ace ce kutseh thaem ak baekkhi eng awm cangna hla hue u, cenamoe ikoe hlue thlang thi cu Baptisma ani paek u num ti hue.

Jesuh ve Khawsa , a hoei aksim na awmvik loeinoeh iatioeh angvoei lonak hlue ammak sim aw?


Jesuh ve Khawsa , a hoei aksim na awmvik loeinoeh iatioeh angvoei lonak hlue ammak sim aw?


Jesuh ve Khawsa , a hoei aksim na awmvik loeinoeh iatioeh angvoei lonak hlue ammak sim aw?
“Cenamoe anghuep moe a Nayi ce u eng awm amsim hue, Khan thlang eng awm niseh, Capa eng awm niseh amsim hue, cenamoe Pa doeng engni a sim hue ” (Mathai 24:36; Mak 13:32).
Jesuh ve Khawsa tang aw? Jesuh ve Khawsa thlangxing na angcoenglo na a awm oehtoe iatioeh angvoei lonak hlue ammak sim aw? Khawsa cu a hoei aksim am aw? A coehtoe , Jesuh ve a hoei amma sim oehtoe Khawsa amni hue. Jesuh ve a Khawsa nakman toe a hoei sim voei soe!!!
Ve mueih awidoetnak ve Jehovah’s Witnesses aniti u Watchtower Society eng aktungna doet hue. Awidoetnak aklaek soeih ni. Jehovah Witnesses ve 1884 kum oeh Charles Taze Russell (1852-1916) eng amdueih ni. “Aningnikkhi a congpueinak oehtoe Jesuh ve Jehovah eng a seh cuek ni ti hue u”(You Can Live Forever in Paradise on Earth [Live] [Brooklyn: Watchtower Bible and Tract Society of New York, 1982], p. 58).Jesuh ve Mdek khan oeh a lohlan oehtoe khan thlang Michael ni (Reasoning from the Scriptures [Reasoning] [Brooklyn: Watchtower Bible and Tract Society of New York, 1985], p. 218) ti hue u.
Jesuh ve Khawsa moe thlangxing na awm hue. Anih ve Khawsa niinak moe thlangxing niinak ta hue. Hebru 2:9 khui oehtoe Jesuh ve”…Khan thlang nakoeh a bet aknemna taakna awm hue…” tinoeh, Philipi 2:5-8 khui oehtoe Jesuh ve ” Amoeh moe amoeh ayapna angtaarhu, tamna a mueih na saa rhu noeh, thlangxing moe angmueih nace awm hue…” ti hue. Kolosa 2:9 oehtoe ” Anih a pum oehve Khawsa niinak aksoep awm hue” ti hue. Jesuh ve thlangxing niinak 100 moe Khawsa niinak 100 awm hue, Khawsa moe thlang ni. A.D. kum 451 oeh Chalcedon civuei oehkoe Jesuh eng thlangxing a niinak moe Khawsa a niinak awitung toe;” Ammak rhe moe ammang sawttha” ti ni.
Luk engtoe Jesuh eng thlangxing a niinak nimtheh khinoeh ” Jesuh ce pumsa lamna moe cueihnak lamna rhoengtai lo hue, a coehce thlangxing moe Khawsa hai oeh mikhai hlamnak hu hue”( Luk 2:52). Louis Berkhof engtoe,” Ve niinak pakhih , Khawsa moe thlangxing niinakkhi,thlang oehkoe them , thlang a niinak dangsak hue” ti hue. (Berkhof, L., Systematic Theology, WM. B. Eerdmans Publishing Co.; Grand Rapids, Michigan, 1988, p. 324.) Ve thlangxing a niinak oehve Khawsa a niinak matna a awm oehtoe Jesuh ve a hoei sim hue. Mdek khan oeh a xinghui oeh kapoekkuei them a poh khi moe a hubat khivenna awi ati khi nitoek oeh Khawsa a niinak angcoeina dangsak hue.
Jesuh ve Khawsa na a awm a dawngoeh thlang akkawpoek awm sim hue,” Iatioh nakko khui na akche napoek” ( Mat. 9:4). Jesuh eng akkhan oeh akpha lo hlue khi boeih awm sim hue ( Johan 18:4). Jesuh eng akcuek oehkoeng uu khi eng num amma nikcangnak u, u eng num akkhong hlue tice sim oepchoeh hoh hlue(Johan 6:64). Tuhoeh cutnoeh,a tuem a pha hlan oeh nimtheh khi nueng, a ce angdang looeh toe, Kaa ce anih nii tice nikcang lona kom ukte( Joh. 13:19). Jesuh eng hailam oeh aklo hlue khi boeih sim hue, ace a dawngoeh cangnak lamoeh a nimbom khinak a hamna , vemueihna ti hue,” Toeklah, a oepchoehna nimtheh khi nueng” (Mat. 24:25). Jesuh ve Khawsa na awmnoeh a hoei boeih a sim a dawngoeh, a hubatkhi eng ve mueihna ti hue u,” Tuh oeh a hoeiboeih nasim ce simhue u nueng, awidoet ham ammak ngaih kawihna ; Khawsa venna koeng naklo ni tice ni sim u nueng”( Joh. 16:30). Jesuh eng Piter a venna awidoetnak a taak nihuh oeh, Piter a poeknak akkawkhui nakoe sim hue tice ni hutha hue. Jesuh eng,” Simon, Johan a capa, nanik lungna aw? Jesuh eng thumvoei a doet a dawngoeh Piter akkaw sae hue,’ Na niklungna aw? A coehce tina hue, Bawipa, a hoeisim huekte; ka nilungnak awm sim huekte” (Johan 21:17).
Thlang a poeknak, hailam akawmlo hlue khi a sim nihuh oehve Jesuh ve Khawsa ni tice ni sim hue. Jesuh eng hailam a tuem angsut lo hlue them khi a ti moe thlang a poek angngahnak a sim khi Baibul cim khui oeh khawyah na nihu tha hue.
Thlangxing na yawm awmnoeh Khawsa a niinak awm a hoei akawm hoh , akawm hlue themkhi moe angthuk angdahkhi boeih a sim ni huh oehve Jesuh Khawsa a niinak angcoeina ni hutha hue. Acoehtoe iatioeh angvoei lonak hlue ammak sim aw? U eng awm a ce a tuem moe a Nayi ce amsim tha hue, khan thlang eng awm niseh, capa eng awm niseh amsim hue , Pa doeng engni a sim hue ( Mathai 24:36;Mak 13:32).A hoei simloeinoeh angvoei lonak hlue ammak sim huvoei aw?
Angvoei lonak hlue ce Jesuh ati mueihna u eng awm amsim hue, Pa doeng engni a sim hue.” Jesuh eng vemueih awi ati oehve angvoeilonak hlue a ningyaksak hlue khi kung ce Pa doeng ni. Krih eng akthlangxing lam nakoe eng awi ati ni( Luk 2:52), a Khawsa niinak oehkoe eng ati amni hue”[Walvoord, John F., and Zuck, Roy B., The Bible Knowledge Commentary, (Wheaton, Illinois: Scripture Press Publications, Inc.) 1983, 1985.] ” Pa Khawsa kawngaihnak oeh angpaek rhunak ni ( in submission to the Father’s will)-(cf. John 4:34).”[Walvoord, John F., and Zuck, Roy B., The Bible Knowledge Commentary, (Wheaton, Illinois: Scripture Press Publications, Inc.) 1983, 1985.] A ce mueihna Jesuh eng Pa Khawsa oeh angpaek rhu a dawngoeh Jesuh engve a moeh a ngahyap na , a kawpueh na bi ambi noeh Pa akthlah lokung a bibi mueih nace bibi hue ( Johan 5:19).
Mdek khan oeh ni Bawipa Jesuh a lonak toe amoeh akkawngahna kho aksa hamna aklo amni hue. Aktuei lokung Pa Khawsa a ngahnak soepsak hamna aklo ni. A ce a dawngoeh ” Amoeh moe amoeh ayap a mueihna ngarhunoeh ( empty himself) , taamna mueiboe nace khosaa hue( nature of a servant) ( Phil.2:7). Khawsa na awmvikloeinoeh taamna a mueihna angtaakrhu , amoeh moe amoeh ii rhoe na yawm ammak thum amueih tlukna kho a saknak khi ni huh oeh aktuei lokung Pa Khawsa a ngahnak soepsak ham ce angcaanak ni tice ni hutha hue. Taamna ce a bawi nakoeh ammangsang amueihna ni Bawipa Jesuh awm akthlah lokung a Pa akchoeina a awm amngah hue. Tuh toe ni hutha hoh hue , ni Bawipa Jesuh ve a moeh a ngahyapna awi amtinoeh bi abi hue, aktuei lokung Pa Khawsa ak awi ngai hue tice angcoei na ni hutha hue. Ve mueihna Pa Khawsa akkawngahna kho a sak ve Pa Khawsa akkawngah oeh angpaek rhunk ni (Johan 8:28; 12:49-50; 14:31).
Ace a dawngoeh ni ” Ka Pa doeng engni a sim” a tinak ve Pa aktuei lokung oeh angpaek rhunak , Pa akkriihchahnak , Pa aktuei lokung akawi angngahnak tice Bamlamtung oeh a thih doena Pa Khawsa oeh perhu hue. “Ka Pa nangahnak a mueihna awm hawnseh” ( Mat.26:39). A ce mueih na awmsoe angvoei lonak hlue sim hamce capa a bibi hlue amninoeh , Pa Khawsa aktuei lokung a bi bi ni tice nihutha hue. Aktuei lokung Pa eng ce a tueihlonak moe angvoei lonak hlue khice a bibi na awmnoeh sim hue, Capa toe Mdek khan thlang thawng hamna a lo a mueihna a bi bi ce Bamlamtung oeh thih choepna uehnoeh ni thawngkhi hue. Ace a dawngoeh angvoei lonak hlue ce khan thlang a bibi awm amni, Mdek khan thlang a bibi awm amni, Capa a bibi awm amni hue, akbibi nakung Pa Khawsa eng a tuem moe a Nayi ce angcoei cana sim hue.
Angcoei soeih natoe ni Bawipa Jesuh eng thihnak noengnoeh a thoh khoenoeh a hubatkhi venna hukhueng awi a nimtheh khitoe; A ce a tuem atakkhi ce nangnikkhi eng nanisim hamna amngah hue,Pa akcam na awm hue ( by His own authority) ti hue( Hubat 1:7). Ve nihuh oeh ve coeisoeih hoh hue, Pa akcam ni , Pa amoeh eng poh hoh hue tive Pa Khawsa a bi bi hlue ni , Capa eng vakkroel ham moe angvoei lonak hlue a tuem vateng hlue ce a bibi amni hue tice nihutha hue.
Ace dawngoeh , ni Bawipa Jesuh angvoei lonak hlue aksim kungmoe akbi binak kung toe Pa Khawsa ni , Mdek moe Khan na ak awm thlangkhi u eng awm ambi bi na hue tice angcoei na dang hue. Ni Bawipa Jesuh angvoei lonak hlue tuem toe Pa Khawsa a bi bi na awmnoeh amoeh Pa Khawsa akcam ni.