Sunday, May 8, 2016

Theology of Dai (Dailand)

Theology of Dai (Dailand)

Theology of Dai ( This is the end part of Theology of Dai)
Dai thlang eng Khawsa a huhnak a konglam a boetnak
Khawsa awi Baibul khui oeh ni huh moe ni Nu pa phungoeh anina poeknak ve Khawsa awi moe ak lengkah num angbaa hlue num tice ni teok lah ve u.Khawsa awi Baibul khui oeh ni huh oehtoe Mdek moe Khan, khyin ak khyumkhi, Tuisu rhamsakhi boeih moe Pihla, Aisi, Khawmik moe a hoei boeih ve Septakung Khawsa a kut seh ni tice ang coeina ni hu tha hue(Genesis 1:1,26-27; Rom 11:36; Kolosa 1:16).Ave mueihna a hoei boeih ve Khawsa a kut seh ni tice suen oeh Khawsa awithang a pha lo hlan oeh ni Dai thlangkhi eng ana sim hoh hue u. Ace ce ikoe mueihna anina sim huvoei aw? Judahkhi eng Khawsa ang ming anik khue hlue u ce ana qih lokchim unoeh a “YHWH” ve imueihna num awilung ni noet hlue tive amnang dangsak hue u. Ikoe ati oehnum ni ti oehtoe ve “YHWH” ani ti hlue ce choeih ni, qih cuu hue ti unoeh Khawsa’ng ming ca amna ti hue u. Ace mueih lorna Dai kho oeh awm suen a yaan oehkoe eng Khawsa ti ve thlang eng ang ming amnak phoei yapyap hue.Thlang mat eng “Khawsa” a ti oehtoe nak yoeih hah num e, namkha nakcham yap yap hue ana tina hue u.Ace ce Judahkhi eng Khawsa ang ming anina qih moe mueih hue(Exodus 20:7).
Baibul khui oeh Khawsa ce a hoei Sepkung, yawkdo pe-kung moe anik hul ani ceemkhikung moe anik xuisoikhikung ni ana ti ce u eng awm amnak oelh hue.Samrhang phung oeh awm Khawsa ce ace mueihna anak cangna hue u.Khawsa eng a hoei boeih ve a seh ni tive Baibul khui oeh ni huh a mueihna suen oeh ni Dai thlangkhi eng awm “Khawsa a sehtaak ni,Kho am mhunceng ni” anina ti u ve thup sarhi hue.Khawsa eng ve a seh doengna a seh amni noeh mhunceng hue. Mhunceng hue ti ngahnak toe, “Tui nang voeh laung, tlang nang vana awm, thing nang voeh duei soe rho ve vena cot seh tinoeh, rhamsakhi boeih qongna pla usoe nga-khi boeih ve tuikhuina awm u seh, khanna koena pihla aisi-khi boeih awm nang coeh awm tinoeh a awmnak huen ak peekung toe mhuncengkung ni” tive septakung ak awi ak cam eng ak awm ve Dai thlang eng awm amna oet hue u(Genesis 1:3-25).Ace mueihna Khawsa awithang a pha lo hlan oeh thlang eng Khawsa ve ikoe mueihna ana sim huvoei aw?
Ni Dai thlang suennoeh thlang a nat a noi oeh rhaai (Satan) baeknak a hamna ui a ai, Vawk, soeikhi anina him u ve ammani khuikhatnak a hamna moe ani dipnak a hamna ani pohna awm hue. Avoeh ve rhaai eng thlang a xingnak taa hue tinak amni noeh, nimkhuikhatkhi noeh ani phepphoeikhi a dawngoeh ani dipnak a hamna ani pohna awm hue. Khawsa awi Baibul eng anim mthehkhi amueihna rhaai ve thlang ak phepphoei, ak natsak moe aam khuikhatkungna awm hue.Ave a kong ve thlangcim Joba honak eng Khawsa awicim Baibul khui oeh rhaai a bi bi ce ni hu tha hue(Joba 2:4-10).Ace mueihna thlang a phepphoeikhi a dawngoeh ace khui oehkoe eng leot hamna rhaai ce ani nang thoeh-aanakna awm hue. Cenamoe ani xingnak ce Septakung a kut oeh ni a awm hue ti ce ani nat ani noi oeh awm “Kho” ti unoeh ang ming ce anak phoei koekoe hue u.
Khawsa awi Baibul khui oehtoe,“Ak cangnak kaana ikoe mueihna anik khue hlue num?Angyak kaana cu imueihna anik cangnak hlue num?Ak qoel pe kaana ikoe mueihna a ning yak hlue num?A tueih kaana imueihna ani qoel hlue num?(Rom 10:14-15) ti hue.Acoeh toe Dairam oeh Khawsa awithang Desu a thongnak thlang eng ak qoel lo hlan oeh ikoe mueihna Khawsa awm hue, Septakung, mhuncengkung awm hue tinoeh aninak cangnak huvoei aw? Anak cangna khaengkhi huvoei aw?Ace mueihna anik cangnak oehtoe hoenakoe ja aning yak huvoei u? Ace mueihna anik cangnak oehtoe khan kho ak pang hlue khi aw?
Ace mueihna Khawsa awithang ak qoel amawm vikloei soe aninak cangnak tha ve ikoe mueihna ani sim u num tive Baibul awi engtoe vemueihna nim mthehkhi hue.Devit boi eng toe,“Khankho eng Khawsa a boimangnak ce dangsak noeh;khan eng Khawsa kut seh ce dangsak hue….Anik awi ak khyi awm amning ya hue.Ak awi ce mdek a hoeina pha noeh,anik awilung ce mdek a duetnak doena pha hue(Sam19:1-4) ana ti hue.Voeh ve Devit boi eng Khawsa ang dangnak anim mthehnakkhi toe a kut seh thaem, khanna koe pihla aisi moe mik eng huhtha thaemkhi boeih eng ve anik septakung awm hue ti ce aning dangsak uni ti ce nim mthehkhi hue.Ace a dawngoeh Dai thlang eng Khawsa awm hue tinoeh ana simnak toe khanna koe aisi pihla moe tuisu rhamsa moe a seh thaemkhi boeih ni teok oeh septakung awm hue tive thlang boeih eng anak canglona hue u. Khawsa ve thlangdo thlangche boeih ak khan oeh lungnak tanoeh thlang boeih ak khan oeh angmueihna khan nakoe khawmik vaisak noeh yawkdonak ani huhnak a hamna khanna koe rhuhtui ce tlaksak(Mathai 5:45)noeh, thannoeh pihla, aisi keva avai eng khan kho am thoeip am cam ce ani huh oeh Septakung awm hue tice anak cangna hue u.
Ace mueihna thlang boeih ak khannoeh yawkdonak anak pelokung eng ce a seh thaemkhi honak eng ak xing Khawsa a niinak ce dangsak hue. Ace mueihna angdangnak ni Rom kho khrihca bu-khi venna Poluh engtoe vemueihna ana ti law hue,“Khawmdek seh cuek oehkoe eng cutnoeh ammang dang Khawsa ve-angrhuina a pohthanak moe a Khawsa niinak-ce ang coeina huhna awm hue,a seh ak cam eng yaksimna awmnoeh,ace a dawngoeh thlang ve mrhenma amawm tha hue”(Rom 1:20).Voeh ve Khawsa eng a kut seh thaemkhi honak eng thlangxing a venna ang dangnak moe thlang eng ni simseh tinoeh ang phoe rhunak ce ni hu tha hue.Ace mueihna a kut seh eng Amoeh a awmnak ang phoe rhunak ak huukhi ni Dai thlang eng awm suen oehkoe eng Khawsa awm hue, Septakung, mhuencengkung awm hue ti ce aninak cangnakna awm hue.
Ace mueihna Dai thlang doeng amni noeh thlang khawyah eng Khawsa kut seh thaemkhi ani huh oeh Septakung toe awmtangak hue ana ti hue u. Huep-oet oeh Poluh eng ce Greekkhi khawsa khawyah a awmnak Athenna cetnoeh, Areopagus khonu, baeknak lam oehkoe congcahnak a baenak Athen ce oha hue. Polueng kut-oet awm amma cehnak khoei a kho matna phung qoel hamna a ceh oeh ve, ace a kho thlangkhi eng anina baek a huh toe,“KOEH SIM KHAWSA HAMNA”(TO UNKNOWN GOD) tinoeh ang yawk ace a huh oeh Poluh eng dueinoeh amna ni sim u Khawsa a konglam kak qoel hlue ni ni ti paekkhi hue(Khuetueih.17:23).Ace Khawsa ce khawmdek moe a hoei ak sep khan moe mdekkhan oehkoe Boipa ce kut eng seh Tempoen khui oeh ce amawm hlue tang hue(Khuetueih 17:24) ni tinakkhi hue.Poluh eng Khawsa awithang ak qoel hlan oeh Athen oehkoe thlangkhi eng ve Khawsa awm hue tii toe amna sim hoh hue u.Cenamoe ace Khawsa ce sim unoeh xingnak amhuhna unoeh, ak cerna amhu unoeh a mphluem a vanani ani huh hue. Ace mueih lorna Khawsa awithang a lut lo hlan oeh ni Dai thlang eng Khawsa ve ak cerna amhu unoeh a mphluem a vana ana hulaw hoh hue u. “Khawsa eng ve a seh toe thlang eng Amoeh a ven pha hamna sui noeh a huhnak a hamna, Anih ce thlang boeih a vennoeh koe eng a hla hue.Anih oeh ce ni xingnoeh ningtat noeh ni awm hue (Khuetueih.17:27-28). Ave ni huh oeh ve Khawsa eng a seh thaemkhi boeih ve Amoeh septakung ni sui noeh ni huhnak a hamna a sehkhina awm hue. Ace a dawngoeh ni Nu pa phung oeh awm a seh thaemkhi ani huh oeh Septakung Khawsa,a hoei ang tueilonak awm nga hue tinoeh aninak canglonakna awm hue.
Acoeh toe ace mueihna a kut seh hu unoeh ak cangnakhi ve khan ak pha hluekhi aw, thongnak ak hu hluekhi aw? Vemueihna Khawsa eng angdangnak a kut thaemkhi moe a bibinakkhi hunoeh cangna hlue hla hue cenamoe angrhui xingnak a huhnak hamna moe khan a phanak hlue toe amni hue. Khawsa septakung a sui noeh ace septakung eng a Capa Jesuh ni hamna ani thongnakkhi ak cangnak daeng oeh ni loetnak hunoeh khan a pha hlue hue(Johan 1:12-14; Johan 3:16,36).

No comments:

Post a Comment